فرايند استكمال نفس از ديدگاه ابن‌سينا

Avicenna on the process for soul`s development

نفس از ديدگاه فلاسفه، جوهري مجرد است كه از استكمال برخوردار است. ايشان علم و عمل را عامل استكمال نفس مي‌دانند. اما تاثير اين دو در نفس انساني چگونه است و نفس در مسير استكمال چه فرايندي را طي مي‌كند؟ علاوه بر اين، آيا پس از مرگ نيز استكمال نفس ادامه مي‌يابد يا آنكه حركت استكمالي آن با مرگ پايان مي‌پذيرد. در اين مقاله با ديدگاه ابن‌سينا در اين زمينه آشنا مي‌شويم. اين نوشتار به اين شبهه نيز مي‌پردازد كه چگونه فلاسفه با آنكه نفس انسان را مجرد مي‌دانند و بر اين باورند كه مجردات از ثبات برخوردارند، از تكامل و حركت نفس سخن گفته‌اند؛ به عبارت ديگر چگونه ثبات مجرد با حركت و استكمال نفس سازگار است؟ در اين زمينه تبيين‌هاي متفاوتي ارايه شده است. ابن‌سينا اين مسيله را براساس ثبات جوهر و حركت در اعراض پاسخ داده است. در مورد اين تبيين نيز به داوري خواهيم نشست.

According to philosophers, the soul is an immaterial essence that can be perfected by knowledge and action. But how does the soul perfect through knowledge and action? What is the way of perfection? Furthermore, is such perfection stopped by death or does its life continue after death? In this paper, I will explain Avicenna’s answers to these questions. Also, I will examine the problem of the perfection of immaterial essences. If the soul is immaterial, then it must be unchangeable and unmovable. Such being the case, why do philosophers have viewed it to be developing and changing? Avicenna’s answer to this question is based on his view about immovability of essence and changeability of accidents. This answer will be examined in this paper.