بازخواني مشاركت مردم در بازسازي زلزله 1382 بم

 A Review on Public Participation in Reconstruction of Bam

زلزله سال 1382 بم از جمله سوانح مخربي است كه باعث كشته و مجروح شدن قريب به 50 هزار نفر و ويران شدن كامل نزديك به 80 درصد مناطق شهري و روستايي بم و بروات شد. پس از زلزله، بازسازي بم در دستور كار مسولان قرار گرفت. تلفات قابل توجه، گستردگي خسارات وارده، پيچيدگي و هزينه فراوان بازسازي منطقه و عوامل متعدد ديگر سبب شد تا حضور و مشاركت مردم (آسيب ديدگان) در بازسازي بم امري مهم و قابل تامل به شمار آيد. در مقاله حاضر به بررسي مصاديق و چگونگي مشاركت مردم در بازسازي پس از زلزله 1382 بم پرداخته شده است. در همين راستا، اين تحقيق با استفاده از مطالعات اسنادي و كتابخانه‌اي (جهت تدوين چارچوب مفهومي) و مطالعات ميداني (با حضور در شهر زلزله‌زده بم و مصاحبه با مردم و عوامل و نيز مديران ارشد بازسازي)، انجام گرفته است. از آنجا كه تحقيق حاضر ماهيتي توصيفي - تحليلي دارد، بنابراين مبتني بر شيوه اي كمي و كيفي و با استفاده از پيمايش به سرانجام رسيده است. در اين مطالعه، در روش كمي جهت تعيين ميزان قابليت اعتماد و پايايي پيمايش، از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شده است. مقدار آلفاي كل پرسشنامه برابر با 98/0 است. جهت تعيين روايي پرسش نامه، از روش اعتبار صوري و با مشاوره افراد ذيصلاح كه در اين زمينه آگاهي داشته اند، استفاده گرديده است. نتيجه بررسي نشان مي دهد كه مديريت بازسازي با ارايه مدلي مبتني بر حفظ هويت معماري و استحكام بم با محور قرار دادن مشاركت مردم، تلاش نمود تا مديريت كلان بازسازي را به نحوه نسبتاً مناسبي انجام دهد. عمده ترين محورهاي مشاركت در آوار برداري، طراحي نقشه واحدهاي مسكوني و ارايه مصالح ساختماني تجلي يافت. در اين ميان، در آواربرداري و تهيه نقشه هاي ساختماني بيشترين مشاركت صورت گرفته است و در ساير موارد، ميزان مشاركت نسبتاً متعادل بوده است. اگرچه مدل بازسازي بم بستر مشاركت بسيار فعال تري نسبت به ساير بازسازيهاي قبلي فراهم ساخت اما با مشاركت به معناي واقعي فاصله داشت. دستيابي به اين آرمان نيازمند ظرفيت سازي وتوانمند سازي تمامي بازيگران عرصه بازسازي است.

In the very early hours of 26th December 2003, a devastating and strong earthquake with a magnitude of 6.5 on Richter scale struck Bam, one of the historical cities of Kerman province in the south of Iran. According to the official reports, more than 30,000 people were killed and about 25,000 injured. More than 80% of buildings were also destroyed. After the disaster, Bam’s reconstruction management process confronted a lot of challenges and faced many fundamental questions. The number of human losses and related social issues, extensive destruction of the historical town, and also the lack of enough experience in reconstruction of a city or town made the reconstruction project of Bam more complicated. The essay tries to explain public participation in Bam reconstruction procedure. The research has been carried out based on descriptive- analytical method. Subsequent data has been collected from related documents of reconstruction and initial data has been gathered by field survey. Cronbach’s Alpha coefficient was used to check questionnaires accuracy. The coefficient obtained was about 0.98%. The result shows that Bam reconstruction has been carried out based on a model that emphasize on identity and resistance. This model tried to attract public participation in debris removal, housing units design and provision of construction materials. The participation in debris removal and designing was more successful than other domains. Although Bam reconstruction model prepared a suitable context for participation but it could not present a real one. Ideal participation is achievable if it is executed with capacity building and empowerment.