انديشه‌هاي آخرت شناسانه ابن‌عربي

Ibn Arabi’s Eschatological Views

اين مقاله، به بيان انديشه‌هاي ناب عرفاني «محيي‌الدين ابن‌عربي» عارف نامي قرن ششم و هفتم، در مورد ماهيت آخرت و بهشت و دوزخ ميپردازد. از نگاه ابن‌عربي، رابطه دنيا و آخرت، رابطه ظاهر به باطن است؛ فلسفه وجودي آخرت، ظهور حقيقت و باطن جهان هستي و هماهنگي و تشبّه به خداست و قيامت روز ظهور حق به وحدت حقيقي و روز تجلّي ذات و صفات و اسما ربوبي است. از نگاه وي، بهشت و دوزخ هم با ماهيت جسماني و هم با ماهيت روحاني وجود دارند؛ البته جسم بهشتيان، جسم لطيف ملكوتي است كه وي از آن به جسم طبيعي تعبير ميكند، در حالي كه جسم دوزخيان، جسمي عنصري و اين دنيايي است. از نگاه وي ماهيت حقيقي بهشت، قرب و نزديكي به خدا و ماهيت حقيقي دوزخ، بُعد و دوري از خدا و محجوب بودن از رويت اوست. ابن‌عربي، خلود كفار در دوزخ را بواسطه عارضي دانستن ضلالت و گمراهي و نيز فراگيري رحمت الهي، تبديل شدن آن به عذب و شيريني تفسير ميكند.

The present paper explains the pure gnostic thoughts of Ibn Arabi, the well-known gnostic of the 6th and 7th centuries (AH), concerning the nature of the Hereafter, Heaven, and Hell. In his view, the relationship between the world and the Hereafter is similar to the relationship between the outward and the inward. The ontological philosophy of the Hereafter concerns the emergence of the reality and innermost of the world of being, and being in harmony with and similarity to God. The Hereafter is the day of the rise of the truth through real union and the day of the manifestation of the divine essence, attributes, and names. According to Ibn Arabi, Heaven and Hell exist through both a corporeal and a spiritual quiddity. Of course, the body of the people of Heaven is a divine and delicate body, which he refers to as a natural body; however, the body of the people of Hell is an elemental and this-worldly body. He believes that the true nature of Heaven is closeness to God, while the true nature of Hell is being far from Him and being deprived of seeing him. Ibn Arabi maintains that disbelievers’ abiding in Hell is due to the accidental nature of aberration and misleading and believes that learning about divine grace brings about sweetness and happiness.