تصوير زن در فيلم‌هاي نخبه گرا و عامه پسند دهه هفتاد سينماي ايران

Image of Women in Elite and Pulp Films in Iranian Cinema During 90s Decade

مقاله تحقيقي حاضر با هدف بررسي تصوير ترسيم شده از زن در ده فيلم نخبه‌گرا و عامه‌پسند دهه هفتاد سينماي ايران و همچنين موضوعات مطرح شده در ارتباط با مشخصه‌هاي اجتماعي و رفتاري زن در آثار سينماگران ايراني انجام يافته است. مقاله در چارچوب روش هاي كيفي تحليل محتوا قرار دارد كه از مفاهيم و شاخص‌هاي مرسوم در مطالعات گفتماني و جامعه شناختي بهره مي‌جويد. در نمونه‌گيري پژوهش از شيوه هدفمند استفاده شده است كه اصلي ترين شيوه نمونه‌گيري در روش تحليل گفتماني به حساب مي‌آيد و پنج فيلم از ميان فيلم‌هاي نخبه‌گرا (سارا، گبه، عروس آتش، زينت، بچه‌هاي آسمان) و پنج فيلم از ميان فيلم‌هاي عامه‌پسند (نرگس، عاشقانه، مي خواهم زنده بمانم، قرمز، سگ كشي) انتخاب شده و با هم مقايسه مي‌شوند. فيلم عامه‌پسند و فيلم نخبه‌گرا را مي‌توان با توجه به بررسي و ارزيابي بافت مخاطبين و خريداران فيلم هاي مختلف تعيين نمود. فيلم‌هاي عامه‌پسند آثاري هستند كه به وسيله «عموم مردم» و مخصوصاً گروههاي متوسط و پاييني آن مورد استفاده قرار مي‌گيرند و قاعدتاً بايد پرفروش نيز باشند‌ والا عامه‌پسند محسوب نخواهد شد. از اين رو شاخص فروش به مثابه مناسب‌ترين شاخص براي فيلم‌هاي عامه‌پسند و مورد اقبال عموم مردم انتخاب شده است. فيلم‌هاي نخبه‌گرا كه آن را به سليقه بالا و اقشار فرهنگي با سطح تحصيلات بالا مي‌توان ربط داد، تعريف شده است. از اين رو فيلم‌هايي كه بالاترين جوايز در جشنواره هاي معتبر جهاني را كسب كرده‌اند به عنوان فيلم نخبه‌گرا انتخاب مي كنيم. جوايز مذكور شاخص ارزش بالاي هنري است كه اصلي‌ترين مشخصه يك فيلم نخبه‌گرا محسوب شود. مقاله چنين نتيجه مي‌گيرد كه تفاوتي واضح بين نحوه به نمايش گذاشتن فيلم‌هاي عامه‌پسند و نخبه‌گراي نمونه تحقيق، قابل مشاهده است. در واقع تفاوت نگرش سازندگان فيلم‌هاي عامه‌پسند و نخبه‌گرا در به نمايش گذاشتن شخصيت‌هاي داستاني به حدي است كه با اطمينان مي‌توان گفت يك گسست گفتماني و جهان داستاني بين اين فيلم‌ها وجود دارد.

The main and general goal of this study is considering image of women in elite and pulp films in Iranian Cinema during 90s decade. Sampling method: the sampling method of this study is purposeful method that is the main method of sampling in conversation analyzing and five films Elite and five films among pulp films were selected and compared. The study method: this study is counts in the framework of conversational studies, it means the use of qualitative methods (conversation analyzing) for comparing the films. The data gathering tools: the measurement tool and analyzing the study is generally considering cinema document and testimonies related to subject of the study. The general result: the result of the study show that there is clear and definite difference between way of showing pulp films and Elite trend of study’s sample, in fact the difference of producers of pulp films and Elite trend for showing the story characters is so much that we can say there is a conversational gap among these films. Also for an open cultural structure among these two kinds of films, there is one relative cultural conversation.