نقش كتابخانه‏هاي عمومي در افزايش سرمايه اجتماعي: مطالعه موردي شهر تهران

Role of Public Libraries in Increasing Social Assets: A Case Study of Tehran City

هدف: هدف از اين پژوهش بررسي نقش كتابخانه‏هاي عمومي در افزايش سرمايه اجتماعي و مولفه‏هاي لازم براي ايجاد و توسعه‏ سرمايه اجتماعي در آنهاست. روش‏: در اين پژوهش از رويكرد كيفي و روش نظريه زمينه‏اي استفاده شده است. در پژوهش حاضر چهار كتابخانه از كتابخانه‏هاي عمومي شهر تهران كه درجه بهتري دارند انتخاب شده و سپس به روش نمونه‏گيري نظري، 41 عضو كتابخانه، 16 كتابدار و 53 شهروند از جامعه استفاده‏كننده از كتابخانه‏ها انتخاب شدند. داده‏هاي مورد نياز اين پژوهش از طريق مشاهده و مصاحبه نيمه طراحي شده با اعضاي نمونه‏ها گردآوري شده است. براي تجزيه و تحليل داده‏هاي به‏دست آمده و رسيدن به نظريه از روش رمزگذاري نظري استفاده شده است. يافته‏ها: يافته‏هاي پژوهش نشان داد كه در حال حاضر كتابخانه‏هاي عمومي نتوانسته‏اند نقشي اساسي در ايجاد و توسعه سرمايه اجتماعي شهروندان داشته باشند. نتايج پژوهش نشان داد عواملي كه باعث كمبود سرمايه اجتماعي در كتابخانه‏هاي عمومي بوده‏اند شامل كميت و كيفيت پايين خدمات كتابخانه‏اي، تعاملات اجتماعي اندك در كتابخانه‏هاي عمومي، عدم دسترسي يكسان افراد جامعه به اطلاعات و عدم اعتماد مردم به سازمان‏هاي اداره‏كننده كتابخانه‏هاي عمومي است. اصالت/ارزش: اين پژوهش اولين پژوهشي است كه به بررسي نقش كتابخانه‏هاي عمومي در افزايش سرمايه اجتماعي پرداخته است و با توجه به استفاده از راهبرد نظريه زمينه‏اي، اين پژوهش به توليد نظريه و بيان مولفه‏هاي لازم براي ايجاد سرمايه اجتماعي توسط كتابخانه‏هاي عمومي انجاميده است.

Purpose: The purpose of this research is to study the role of public libraries in increasing social assets and the essential components for creation and development of those assets. Method: In this research, a qualitative approach and an underlying theory method have been used. Of all the public libraries in Tehran, four of the best ranks were selected. By a theoretical sampling method, selection was also made of 41 library members, 16 librarian, and 53 citizens from the potential population of library users. The required data were collected through observation and semistructured interviews. The collected data were analyzed using a theoretical coding method. Findings: The findings show that public libraries have failed to play a key role in the development of social assets for citizens. The results suggest that the factors which cause a shortage of social assets in public libraries include the low quantity and quality of library services, low social interaction in public libraries, citizensʹ unequal access to information and people’s distrust in the organizations that manage public libraries. Originality/value: This research is the first one which has dealt with the role of public libraries in social assets. With regard to the use of an underlying theory strategy, it is an attempt to work out a theory and to suggest the necessary components to be used by public libraries for creating social assets.