اثرات نماتود ريشه‌گرهي (Meloidogyne javanica)روي گياه دارويي بارهنگ كبير (Plantago major)*

EFFECTS OF ROOT-KNOT NEMATODE (Meloidogyne javanica) ON PLANTAIN MEDICINAL PLANT (Plantago major)

گياهان دارويي همچون گياه بارهنگ كبير Plantago major به سبب دارا بودن تركيبات دارويي گوناگون در صنايع داروسازي از اهميت زيادي برخوردارند. در اين پژوهش ضمن ارزيابي بيماري‌زايي نماتود ريشه گرهي Meloidogyne javanica بر گياه بارهنگ كبير، اثر سطوح مختلف مايه تلقيح اوليه اين نماتود روي شاخص هاي رشد گياه ميزبان و تكثير نماتود بررسي شد. در ادامه، محتواي موسيلاژي بذر، مقدار تركيبات شيميايي كويرستين و اسيد يورسوليك و هم‌چنين غلظت عناصر سديم، پتاسيم، منيزيم و كلسيم بارهنگ كبير در هنگام آلودگي به نماتود، 90 روز پس از تلقيح با نماتود ريشه گرهي بررسي شد. نتايج به‌دست آمده از آزمايش حاكي از حساسيت اين گياه به نماتود هدف است. در گياهان آلوده به نماتود وزن هزار دانه، ميزان موسيلاژ بذر و هم‌چنين مقدار اسيد يورسوليك كاهش يافت درحالي‌كه غلظت عناصر سديم و كلسيم ريشه و تركيب شيميايي كويرستين در اندام هوايي افزايش نشان داد. با افزايش سطح جمعيت نماتود، وزن تر اندام هوايي، طول اندام هوايي و ريشه كاهش يافت در صورتي كه وزن تر ريشه افزايش نشان داد. رابطه فاكتور توليد مثلي نماتود با سطوح مختلف جمعيت تلقيح شده معكوس بود به عبارت ديگر بالاترين فاكتور توليد مثلي نماتود در گياهان تلقيح شده با كمترين سطح از جمعيت نماتود (1000 لارو مرحله دوم (J2) / دو كيلوگرم خاك) ديده شد.

Medicinal plants such as plantain, Plantago major, due to having various medicinal compounds are of high importance in pharmaceutical industry. In the present research, while assessing the pathogenicity of root-knot nematode, Meloidogyne javanica on plantain medicinal plant, the effects of various nematode initial inoculums on plant growth parameters as well as nematode reproduction were investigated. Then seed mucilage content, thousand-seed weight, the amount of Quercitin and Ursolic acid compounds as well as Sodium, Potassium, Magnesium and Calcium elements of infected Plantago major 90 days after inoculation recorded. Plantain found to be sensitive to the nematode and in the infected plants, seed mucilage content, thousand-seed weight and the amount of Ursolic acid compound decreased but amount of root Sodium and Calcium elements and shoot Quercitin increased. While increasing the nematode initial inoculums, shoot fresh weight and root length and fresh weight decreased but root fresh weight increased. The highest reproduction factor was observed in plants inoculated with the lowest level of nematode population tested (1000J2/2kg soil).