تحليل محتواي كتاب علوم تجربي پايه پنجم ابتدايي بر مبناي الگوي حل مساله‌ ديويي

Content analysis of science textbook of the elementary school fifth grade based on Dewey’s problem-solving model

پژوهش حاضر درصدد ارزيابي محتواي كتاب علوم تجربي پايه‌ پنجم ابتدايي بر مبناي ديدگاه حل مساله‌ ديويي است. ملاك تحليل محتوا، مراحل حل مساله از ديدگاه ديويي و مهارت‌هاي ضروري آن است. تحليل رويكرد عمومي كتاب به حل مساله با استفاده از تكنيك ويليام رومي و مطالعه‌ رويكرد كتاب به مراحل و مهارت‌هاي ضروري حل مساله مطابق ديدگاه ديويي، به وسيله‌ دو چك ليست مراحل حل مساله و مهارت‌هاي ضروري حل مساله با پايايي 5/87 درصد انجام شد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه در كتاب نسبت به حل مساله، مراحل و مهارت‌هاي آن كم توجهي شده است؛ در سازمان‌دهي محتوا، تنها 3 درس از 11 درس كتاب چارچوب ارايه‌ محتوا، و فعاليت‌هاي آن با مراحل حل مساله انطباق دارد. لذا زمينه‌ساز تدريس به شيوه‌ حل مساله نيست. مهارت‌هاي ضروري حل مساله نيز كه در 10 مولفه‌ مهارت‌هاي مشاهده، طبقه‌بندي، اندازه‌گيري، كاربرد ابزار، جمع‌آوري اطلاعات، فرضيه‌سازي و پيش‌بيني، تفسير يافته‌ها و نتيجه‌گيري، تشخيص متغير‌ها، برقراري ارتباط، ارزيابي و طراحي تحقيق طبقه‌بندي شده، موردكم توجهي است و به طور يكنواخت نيز به كار گرفته نشده‌اند و تفاوت آنها طيفي از 0 تا 37 فراواني را شامل مي‌شود. بيشترين توجه به مهارت تفسير، استنباط و نتيجه‌گيري و كمترين توجه نسبت به مهارت‌هاي تشخيص متغيرها و ارزيابي است. ساير مهارت‌ها نيز با فراواني نامتوازن و نامتعادل ميان اين دو حيطه پراكنده هستند.

This research was conducted with the aim of content analysis of science textbook of the elementary school fifth grade based on Dewey’s problem-solving model. The general approach of textbook for problem solving process was performed by using William Romei technique, and two checklists were used with 87.5% reliability to investigate stages and necessary skills in lessons. The results showed that stages and skills of problem solving have not been considered sufficiently in the science textbook. Only three out of eleven lessons of the textbook have conformity with problem solving stages in the framework of content presentation and its activities in the field of organizing the content-based problem solving stages of Dewey. Therefore, organizing the content structure of the textbook did not provide the opportunity for teaching in problem solving method. In the field of necessary problem solving skills, have not been uniformly applied in the textbook and the essential skills were categorized in ten different types. They were including observational skills, classification, measurement, tools application, information gathering, hypothesis and prediction, discussion on the results and findings, selection of variables, communication, evaluation and the design of research. Considerable differences were observed in their frequencies and the differences included the frequency spectrum of 0 to 37. Meanwhile, the most attention was paid to the skills of interpretation, inference and conclusion and the least attention was paid to variables of recognition and assessment skills.