كليدواژه :
آموزش سواد اطلاعاتي , استانداردها و الگوهاي سواد اطلاعاتي , سواد اطلاعاتي , كتابخانه‌هاي تخصصي
چكيده فارسي :
سواد اطلاعاتي به چه معناست؟ آموزش سواد اطلاعاتي چه ضرورتي دارد؟ سطوح اصلي سواد اطلاعاتي چيست؟ استانداردها ومدل‌هاي سواد اطلاعاتي كدام است؟ اين پژوهش به صورت كتابخانه‌اي (جستجوي گسترده در كتابخانه‌هاي دانشگاهي، مراكز اطلاع‌رساني، اينترنت و سايت‌هاي تخصصي) و با هدف پاسخگويي به سوالات فوق صورت گرفته است. نتايج حاصل از تحقيق نشان مي‌دهد، سواد اطلاعاتي به معناي توانايي در شناخت درست منابع اطلاعاتي، توانايي دسترسي به آنها و توانايي استفاده هدفمند از منابع است.
آموزش سواد اطلاعاتي از سطح ساده به پيشرفته عبارت است از: آموزش با گرايش منابع اطلاعاتي، آموزش با گرايش نظام‌ها و خدمات اطلاعاتي، آموزش با گرايش آموزش كاربران، آموزش با گرايش تمركز بر روي اطلاعات. در واقع يادگيري مستقل و يادگيري مادام‌العمر، دو كاركرد مهم و ضرورت آموزش سواد اطلاعاتي را نشان مي‌دهد. سواد اطلاعاتي در پنج سطح اصلي مطرح است كه توجه به همه اين سطوح در جاي خود ضروري است. در سطح اول به عنوان يك زمينه آموزشي و در حد مجموعه‌اي از مهارت‌هاي مشخص، در سطح دوم به عنوان يك موضوع پژوهشي، در سطح سوم به عنوان يك رشته دانشگاهي مستقل، در سطح چهارم به عنوان يكي از مولفه‌هاي مهم در برنامه‌ريزي درسي مقاطع مختلف آموزشي و در سطح پنجم سواد اطلاعاتي در مقياس كلان و در برنامه‌ريزي‌هاي دراز مدت دولت‌ها مطرح مي‌شود.
استاندارد سواد اطلاعاتي در دانشگاه‌ها مجموعه‌اي است كه چارچوبي را براي سنجش افراد، باسواد اطلاعاتي به دست مي‌دهد. اين استاندارد نماي كلي از فرآيندي است كه به وسيله آن مي‌توان نشان‌گرهاي خاصي را كه مشخص‌كننده يك فرد باسواد اطلاعاتي هستند تعيين كرد. همچنين در خصوص سواد اطلاعاتي در دنيا، مدل‌هايي مانند مدل بروس، مدل آيزنبرگ و بركوويتز، مدل كولثايو و مدل جستجوي اطلاعات ويلسون ارايه گرديده است. در مجموع با فرهنگ‌سازي، ارايه سمينارها و كارگاه‌هاي آموزشي، تهيه جزوات آموزشي و گنجاندن دوره آموزشي سواد اطلاعاتي (تيوري و عملي) در سرفصل دروس دانشگاهي، مي‌توان گام بلندي به منظور ارتقاي سواد اطلاعاتي برداشت.
چكيده لاتين :
What does information literacy mean? What is the significance of education for information literacy? What are the levels of information literacy? And what are the standards and models of information literacy? As a library research, this study was an attempt to find answer to the afore–mentioned questions. The findings reveal that information literacy refers to capability of correct identification of information sources, access to them and purposeful use of the sources. Hierarchically from low to advanced levels, information literacy includes: training for information sources, training for information systems and services, training for users, training for focus on information. In fact, autonomous and life-long leanings show two specific uses of training for information literacy, which is carried out in five basic levels each of which requires due attention. Respectively, level one is concerned with training in specific skill acquisition, level two as a research –oriented stage, level three as an independent academic course, level four as an important factor in syllabus design and curriculum development and at level five it is raised at large scale and long-term planning of the states.
The standards of information literacy at university level are set of criteria witch offer a framework or model for measuring the knowledge of subjects having information literacy. These standards are an overall profile of a process through which one can identify specific scales specifying an individual with information literacy. As to information literacy various models such as Brass, Eisenberg and Borkuwitz, kolas, and Wilson have been introduced so far. Information literacy can be furthered through establishing cultural grounds, holding seminars and workshops, preparing pamphlets, and developing a specific academic course (theory & practice) in the academic syllabus.
