فروپاشي و قيامت چهارگانه در پورانه‌هاي هندويي و عرفان اسلامي

Four-Fold Dissolutions and Resurrections in Hindu Puranas and Islamic Mysticism

در پورانه‌هاي هندويي، براي ادوار مختلف جهاني، انتهايي ترسيم مي‌شود كه «پَرلَيه» نام دارد. علاوه بر اين، فروپاشي(مهاپرليه)، انواع ديگري از فروپاشي را نيز در اين متون مي‌توان يافت كه پورانه‌ها آنها را از جهاتي «پرليه» نام نهاده‌اند. چنين وضعيتي از توصيف پايان عالم در سنّت اسلامي و مشخصاً در ساحت عرفان نيز قابل مشاهده است. در متون عرفاني نيز ضمن پذيرش قيامتي، كه در قرآن كريم توصيف شده، با نظر به حقايق و حكمت‌هاي نهفته در آن، مصاديق ديگر از قيامت تبيين شده است كه با احتساب قيامت شرعي، تعداد آنها بر چهار نوع بالغ مي‌شود. اين نوشتار با رويكرد تحليلي با معرّفي چهارنوع فروپاشي در سنّت پورانه‌اي و سنّت عرفاني، به بررسي تطبيقي اين آموزه‌ها در دو سنّت پرداخته، و با روشي تطبيقي، نقاط اشتراك، افتراق و امتياز اين آموزه در اين دو سنّت ديني را بررسي كرده است.

Hindu puranas depict an end for the different periods of time called "Pralaya, i.e. Dissolution". In addition to this Dissolution (Mahapralaya, i.e. Great Dissolution"), other kinds of dissolutions can be found in puranas which are, in some respects, called "Pralaya". This definition of the end of the world can also be found in Islamic tradition, especially in the field of mysticism. While accepting the resurrection defined by the Glorious Quran, mystical texts explain other instances of resurrection based on realities and wisdoms hidden in it. The kinds of resurrections, when adding legal resurrection mount to four. Using an analytical approach and introducing four kinds of dissolutions in Purana and mystical traditions, the present paper makes a contrastive study of these doctrines and explores the similarities and differences and points out to their merits in the two religious traditions