بررسي رسوب شناسي، مورفوسكوپي وكانيهاي سنگين رسوبات رودخانه جاجرود

Study of Sedimentology, Morphoscopy and Heavy Mineral Deposits in Jajrud River

در اين تحقيق با هدف رسوبشناسي رودخانه جاجرود در بالادست سد لتيان، ابتدا براي آشنايي كلي با وضعيت جغرافيايي و زمين‌شناسي منطقه بازديد صحرايي انجام گرفت. پس از تعيين محل نمونه‌برداري، نمونه‌هاي برداشته شده به آزمايشگاه منتقل شد. از مطالعات مورفوسكوپي ذرات اين نتيجه حاصل گرديد كه شكل ذرات در طول رودخانه دستخوش تغييراتي است كه اين تغييرات از روند خاصي تبعيت نمي‌كنند. علت اين امر آن است كه رسوبات جاجرود از ليتولوژي‌متنوعي برخوردارند و آبراهه‌هاي فراواني در طول محدوده به رودخانه اضافه مي‌گردند، بنابراين طبيعي است تغييرات فرم ذرات روند خاصي نداشته باشد. زيرا ذراتي با تركيب شيميايي و كاني‌شناسي متفاوت به رودخانه اضافه مي‌شوند كه مقاومت، اندازه و شكل اوليه متفاوتي دارند. علاوه بر آن مسافتي را كه ذرات مطالعه شده طي كرده‌اند، متفاوت بوده و نتيجتا اثرات سايشي و خوردگي در آنها يكسان نخواهد بود. همچنين رودخانه جاجرود در محدوده مورد مطالعه با ميانگين ضريب پيچش 10/1 و شيب متوسط 4% و وجود سدهاي فراوان در بستر خود (پارامتر سدي بيشتر از 1), ميانگين دبي ساليانه (7/119متر مكعب بر ثانيه در شهريور ماه و حداكثر آن 6/208 متر مكعب بر ثانيه در ارديبهشت ماه), نوع بار رسوبي (فاقد بار معلق ), يك رودخانه بريده‌بريده با بستر گراولي - ماسه‌اي است. مقدار نهشت كانيهاي سنگين از بخش ابتداي مسير به سمت انتهاي مسير كاهش مي‌يابد، بنابراين چنين به نظر مي‌رسد كه كانيهاي سنگين به دليل وزن مخصوص بالا, بيشتر در بخشهاي ابتدايي مسير رسوب نموده و به طرف انتهاي مسير مقدار آنها كاهش مي‌يابد. لازم به ذكر است كه مقدار كانيهاي سنگين مغناطيسي (اكسيدهاي آهن) از ابتدا به سمت انتها كاهش مي‌يابد كه علت آن جرم مخصوص بالاي آنها و رسوب بيشتر آنها در ابتداي مسير مي‌باشد.

In this research we aimed to study the sedimentology of Jajrud River, upstream from Latian Dam. Initially, a field review was conducted to ascertain complete familiarity with the geographical and geological conditions of the proposed region. After determining the sampling location, the acquired samples were taken to the laboratory. From morphoscopic studies of the sediments, we have determined that particles often undergo changes during the river course. Hence these changes do not adhere to a particular process. Since Jajrud sediments enjoy diverse lithology with plenty of channels and waterways included, therefore it is natural that particle changes do not have a particular process. This is also due to the fact that particles with chemical composition and diverse mineralogy possess different resistances, sizes and primary shapes. The distance that particles cover are diverse, hence they would not remain the same due to the effects of erosion and corrosion. Jajrud River in the proposed study limit, has a 10.1 torsion coefficient, an average incline of 4%, the presence of abundant dams in its own bed (dam parameters more than 1), an average annual discharge (119.7 cu.m/sec during September and a maximum 6.208 cu.m/sec during April) the type of sedimentation (lack of suspension), and a mutilated river with a gravel-sand bed. Congruent quantity of heavy minerals is decreased in the final stage compared to the initial stages. It seems that heavy minerals, due to their particular high weight, are sedimented more in the initial stage and their quantity is decreased in the final course. Additionally, the quantity of magnetic heavy minerals (iron oxides) are decreased towards the utmost end, most likely due to the particular rust above them as well as increased sedimentation at the initial stage.