ارزيابي نقش اقدامات بيولوژيك آبخيزداري بر كاهش سيل (مطالعه موردي:حوزه آبخيز ينگجه)

ُُُEvaluation of the role of Biological practices on flood Control (Case study: Yengajeh Watershed)

ارزيابي كمي پروژه هاي آبخيزداري به منظور ارزيابي اثرات آنها و تصميم گيري صحيح در اجراي بهينه اين گونه طرح ها در شرايط مشابه، ضروري مي باشد. اين عمل ما را در نيل به اهداف مختلف مرتبط بر فعاليت هاي آبخيزداري از جمله كنترل سيل كمك مي نمايد. طرح هاي آبخيزداري عمدتاً با هدف كنترل فرسايش خاك، كنترل سيل و كاهش پيامدهاي مخرب ناشي از آنها تهيه و اجرا مي شود. در ايران همه ساله براي اجراي طرح هاي آبخيزداري مبالغ قابل توجهي اعتبار تخصيص داده شده و هزينه مي گردد. نكته مهم در اين رابطه اثر بخشي و سوددهي طرح هاي آبخيزداري است كه بررسي و ارزيابي عمليات آبخيزداري انجام شده را طلب مي نمايد تا بتوان براساس نتايج حاصله ضمن تعيين راندمان عمليات آبخيزداري در خصوص اجراي طرح هاي مشابه در ساير حوزه هاي آبخيز نيز تصميم گيري نمود.بر اين اساس تحقيق حاضر با هدف ارزيابي تاثير اقدامات بيولوژيكي آبخيزداري اجرا شده در حوضه ينگجه در استان آذربايجان شرقي با استفاده از مدل هيدرولوژيك HEC-HMS انجام گرفت. بدين منظور مدل با داده هاي مشاهداتي واسنجي و اعتباريابي گرديد. اقدامات بيولوژيكي اجرا شده در حوضه با تغيير ميزان پوشش گياهي و تغيير در كاربري حوضه باعث بهبود وضعيت هيدرولوژيك حوضه گرديده كه تاثيرشان با تغييرات ايجاد شده در نقشه CN حوضه بررسي گرديد. در ادامه مقادير دبي اوج و حجم سيلاب تغيير يافته در اثر عمليات بيولوژيكي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.. تغييرات CN زير حوضه ها چشمگير بوده و مي توان دليل آن را موفقيت عمليات بيولوژيك اجرا شده در منطقه دانست.بيشترين ميزان كاهش شماره منحني مربوط به زير حوزه هاي L1,L2 بوده كه علت آن درصد كمتر مناطق سنگي و نيز تمركز بيشتر اقدامات در اين دو حوضه مي باشد .همچنين كمترين كاهش شماره منحني مربوط به زير حوزه L4 بوده است.به طور متوسط شماره منحني به ميزان 45/12 درصد در زير حوضه ها كاهش يافته بود.

Assessment of flood control projects in order to improve decision making is an efficient way to reduce the consequences of floods. Watershed projects are performed by the purpose of soil erosion control , flood control and reducing their effects. Every year in Iran so much exchequer are allocated for watershed projects. An important point in these projects is their benefit, so evaluating of watershed projects is necessary .For this purpose ,this study was done for evaluating of watershed management practices in Yengajeh Watershed using HEC-HMS .So based on the observed rainfall-runoff events, HEC-HMS model was optimized and then calibrated For determining effect of biological practices, the change of CN was calculated. Next peak discharge and flood volume which were changed by practices, estimated by HEC-HMS. The results showed that the practices had effects on CN parameter. The most effects were on L1 & L2 sub basins, it is because of less region and concentration of projects, although the change of curve number in L4 sub basin was less. On the average curve numbers were reduced as 12.45%in sub basins.