بررسي نقش عمليات مكانيكي آبخيزداري در كنترل رواناب حوضه آبخيز زاينده‌رود؛ مطالعه موردي در حوضه آبخيز حيدري

Surveing the Mecanical Implementation Roles in Runoff Controling on the Watershed (Case Study in Hydarie Catchment).

افزايش رو به رشد تلفات منابع آب و خاك حوضه‌هاي آبخيز در چند دهه اخير در اثر بهره برداري غير اصولي از منابع شدت فزاينده‌اي يافته است. اين موضوع ضمن تشديد وقوع سيلاب‌ها و افزايش نرخ توليد رسوب و كاهش عمر مفيد مخازن سدها، موجبات كاهش توليد و تلفات سرمايه‌هاي ملي كشور را فراهم نموده است. اين تحقيق كه در حوضه آبخيز حيدري واقع در استان چهارمحال، با وسعتي در حدود 112 كيلومتر مربع انجام گرفته، در پي ارزيابي تاثير عمليات آبخيزداري بر تغيير رفتار حوضه روي ميزان ذخيره رواناب، كاهش سيلاب و سيل‌خيزي مي‌باشد. روش كار براساس نتايج بررسي‌هاي صحرايي و ثبت مشخصات مكاني و فيزيكي سازه‌هاي احداث شده و تحليل داده‌ها انجام گرفته است. در مرحله بعد با استفاده از مدل SCS و شبيه‌سازي سيلاب حوضه، اقدام به بررسي تاثير سازه‌ها در كنترل سيلاب و رواناب حوضه مورد مطالعه گرديده است. نتايج بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه سازه‌هاي احداث شده با حجمي در حدود 13067 مترمكعب، ضمن ذخيره رواناب و تاثير بر نفوذ عمقي جريان رواناب، قادر به كنترل سيلابي با دوره بازگشت حدوداً 50 سال مي‌باشد. تحليل نتايج داده‌هاي سيلاب حاصل از مدل SCS در شرايط طبيعي و مقايسه آماري آن با داده‌هاي سيلاب شبيه‌سازي شده با عمليات آبخيزداري بيانگر تفاوت معني‌دار داده‌ها در سطح 99 درصد بوده است. با استفاده از نتايج بدست آمده، مدلي جهت برآورد نسبي تعدادسازه‌هاي مورد نياز متناسب با اهداف طرح پيشنهاد گرديده است.

During the last decades, because of incorrect using of natural resources, the degradation rate of watersheds soil and water resources has been increasingly grown. Furthermore, while this issue intensifies floods occurring, increases sediment production rate and decreases useful life time of dam reservoirs, it has provided the causes of decreasing the country national investments and products. This research which has been done in Heydarie watershed with 112 kilometers area in Charmahal province, deals with evaluating of mechanical operations impact on the watershed behavior in decreasing flood and flooding potential. The work method is on the basis of field investigations results and also on recording the physical and spatial characteristics of built buildings. In the next stage, using SCS model and simulating the watershed flood, the effect of buildings on the watershed flood and runoff control has studied. The results show that the built buildings with volume about 13067 m3 in addition to store runoff and to impact on percolation of runoff flow is also capable of controlling the flood with time period of 50 years. The analysis of output data resulted from SCS model in normal conditions and statistical comparison with simulated flood data along with watershed operations indicates that in 95 percent level there is a meaningful difference among data. Also, using the research results, an equation has been proposed to estimate the required numbers of small dams.