تدوين برنامه آموزش والدين براي خانواده‌هاي داراي فرزندان با اختلال نارسايي توجه/بيش فعالي و تاثير آن بركاهش نشانه‌ها و كاركرد خانواده

A Parent Training Program for Families with ADHD Children and Its Impact on Reducing Symptoms and Family Function

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، تدوين برنامه‌اي براي آموزش والدين داراي فرزند با اختلال نارسايي توجه/ بيش فعالي و بررسي ميزان اثربخشي اين برنامه بر كاهش نشانه‏هاي اين اختلال و كاركرد خانواده (شيوه‏هاي فرزند پروري و استرس والديني) است. روش: در اين پژوهش نيمه آزمايشي، تعداد 24 نفر از والدين داراي كودكان با اختلال نارسايي توجه با روش نمونه‏گيري خوشه اي چند مرحله اي به صورت تصادفي در دو گروه آزمايش (12 نفر) و كنترل (12 نفر) شركت داشتند. براي جمع‏آوري داده هاي مربوط به تشخيص اختلال از مقياس درجه‏بندي نشانه‏هاي اختلال نارسايي توجه/بيش فعالي كه بر مبناي كتاب راهنماي تشخيصي و آماري بيماري‏هاي رواني (2000) ساخته شده است و نيز به منظور بررسي كاركرد خانواده از مقياس استرس والديني (PSI/SF) و پرسشنامه سبك‌هاي فرزند پروري رابينسون و همكاران (2000) استفاده شده است. با استفاده از آزمون آماري تحليل كوواريانس و تحليل واريانس (با اندازه گيري مكرر)، به كمك نرم افزار SPSS تاثير آموزش والدين بر كاهش نشانه‏هاي اختلال و كاركرد خانواده مورد بررسي قرار گرفت. يافته ها: نتايج به دست آمده در اين پژوهش نشان داد كه آموزش والدين توانسته است بر كاهش ميزان استرس والدين، افزايش شيوه فرزندپروري مقتدرانه (پدر و مادر) و كاهش شيوه فرزندپروري سهل‏گير پدر در سطح (05/0 > P) تاثير معنادار داشته باشد. همچنين لازم به ذكر است كه آموزش والدين بر كاهش نشانه‏ها، شيوه فرزندپروري خودكامه (پدر و مادر) و سهل‏گير (مادر) در سطح )05/0 < P) تاثير معنادار نداشت. نتايج مربوط به آزمون پيگيري نيز نشان داد كه شيوه فرزندپروري خودكامه مادر در سطح (01/0 > P) افزايش يافته است. به طور كلي مي توان نتيجه گيري كرد كه برنامه مذكور مي تواند براي بهبود كاركرد خانواده تاثير داشته باشد.

Abstract The goal of this study is to develop a training program for parents of children with attention deficit/hyperactive disorder (ADHD) and to examine the effect of this program on reduction of ADHD symptoms and family function. In this quasi-experimental research, 24 parents of children with ADHD are selected through a cluster random sampling method and are assigned randomly into two experiment and control groups (12 in each group). ADHD, parental stress, and parenting styles are respectively evaluated utilizing DSM-IV (2000) criteria, PSI/SF (Abidin, 1983, cited in Strachan, 2005), and Robinson’s et al., (2000) Parenting Styles Questionnaire. The data analysis using ANCOVA and MANOVA revealed that this program could improve stress level and parenting styles. No significant difference was observed for reduction of ADHD symptoms. Accordingly, it can be concluded that this program is useful for improving family function.