پيش‏بيني ابعاد خلاقيت بر اساس جهت‏گيري‏هاي هدف در درس رياضي در ميان دانش‏آموزان دبيرستان‏هاي پرورش استعدادهاي درخشان، نمونه دولتي و عادي در سال تحصيلي 90- 1389

Predicting Creativity Dimensions Based on Goal Orientations in Mathematics among Students of Schools for the Gifted and Talented, Public Schools for High Achievers, and Ordinary Public Schools

هدف از اين پژوهش، بررسي رابطه جهت گيري هاي هدف در درس رياضي با ابعاد خلاقيت در ميان دانش آموزان دبيرستان هاي پرورش استعدادهاي درخشان، نمونه دولتي و عادي بود. روش پژوهش حاضر همبستگي است. آزمودني هاي پژوهش شامل 410 دانش آموز سال اول دبيرستان (216 دختر و 194 پسر) بودند كه به روش طبقه اي- خوشه اي از دبيرستان هاي شهرستان شيراز انتخاب شدند. مقياس جهت گيري هدف در درس رياضي و پرسشنامه مدادي ـ كاغذي چندگزينه اي خلاقيت به عنوان ابزار سنجش در اين تحقيق به كار برده شد. مقياس جهت گيري هاي هدف در درس رياضي از سه مولفه تبحرگرايي، عملكردگرايي، و عملكردگريزي تشكيل شده و پرسشنامه مدادي ـ كاغذي چندگزينه اي خلاقيت شامل چهار بعد سيالي، بسط، ابتكار و انعطاف پذيري است. مطالعات قبلي در فرهنگ ايراني مبين روايي و پايايي قابل قبول اين ابزارها بوده است. يافته ها نشان داد كه رابطه همبستگي بين جهت-گيري هاي هدف و خلاقيت بر قرار است. چنان كه فزوني تبحرگرايي و عملكردگرايي با افزايش ابعاد خلاقيت همراه بود، در حالي‏كه عملكردگريزي رابطه منفي با ابعاد خلاقيت داشت. نتايج تحليل هاي رگرسيون چندگانه بيانگر آن بود كه تبحرگرايي در فرايند يادگيري درس رياضي، مهم ترين عامل پيش‏بيني كننده ابعاد چهارگانه و كل خلاقيت است. فراگيري درس رياضي با هدف تسلط‏يابي بر مفاهيم، روش ها و كاربردهاي اين درس، فزوني خلاقيت را در تمام ابعاد به دنبال داشت. عملكردگرايي نيز به طور مثبت بعد انعطاف‏پذيري خلاقيت را پيش‏بيني نمود و فزوني عملكردگريزي با كاهش خلاقيت از بعد سيالي همراه بود. بر اساس اين يافته ها، به دست اندركاران تعليم و تربيت، به ويژه متوليان مراكز پرورش استعدادهاي درخشان، پيشنهاد مي شود كه با سوق دادن دانش آموزان در راستاي تبحرگرايي در فراگيري رياضي، دستيابي جامعه به پيامدهاي خلاقانه را در اين عرصه تسهيل نمايند.

The purpose of this descriptive-correlational study is to investigate the relationship between goal orientations in mathematics and dimensions of creativity among students of schools for the gifted and talented, public schools for high achieving students, and ordinary public schools. To this end, 410 high school junior students (216 girls and 194 boys) are selected by stratified-cluster sampling. Mathematics Goal Orientations Scale and Multiple-Choice Paper-Pencil Questionnaire of Creativity are used as measuring instruments. The components of Mathematics Goal Orientations Scale include mastery goal-orientation, performance-approach goal-orientation, and performance-avoidance goal-orientation. Fluency, elaboration, originality, and flexibility are the four dimensions of Multiple-Choice Paper-Pencil Questionnaire of Creativity. Previous investigations in Iran have revealed validity and reliability of these instruments. Also, internal validity of these instruments is confirmed in the present study. The results are indicative of positive correlations between mastery goal-orientation, performance-approach goal-orientation and dimensions of creativity. In contrast, there is a negative relationship between performance-avoidance goal-orientation and dimensions of creativity. Multiple regression analysis revealed that mastery goal-orientation is the most important predictor of creativity dimensions and total creativity. Also, performance-approach goal-orientation positively predicted flexibility of creation. Increase in performance-avoidance goal-orientation reduces creativity in terms of fluency. This investigation revealed that students of regular public schools, achievers are less mastery goal-oriented compared to students of public schools for high. In contrast, these students are more performance-avoidance goal-oriented compared to high achievers. In addition, students of schools for the gifted and talented and public schools for high achievers are more fluent in thinking. Students of public schools for high achievers showed more fluency and elaboration in comparison with students of ordinary public schools.