بررسي اثر متقابل ژنوتيپ در محيط براي ارقام منوژرم چغندرقند با استفاده از روش AMMI

Study of genotype ×environment interaction for sugar beet monogerm cultivars using AMMI method

به منظور بررسي اثر متقابل ژنوتيپ در محيط و پايداري ارقام چغندرقند، چهار رقم منوژرم چغندرقند، شامل شيرين، زرقان، لاتيتيا و هيبريد 7112 در پنج منطقه مهم حوزه چغندركاري كارخانه قند بيستون شامل كنگاور، صحنه، دينور، چم‎چمال و روانسر در قالب طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي با سه تكرار به مدت سه سال (87-1385) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثرات اصلي ژنوتيپ، محيط و اثر متقابل ژنوتيپ در محيط براي صفات عملكردريشه، عيارقند و عملكردشكر معني‎دار است. مدل AMMIبا دو مولفه اصلي اول بيشترين درصد از اثرات متقابل ژنوتيپ در محيط (9/99، 3/99 و 4/99 درصد به ترتيب براي صفات عملكردريشه، عيارقند و عملكردشكر) را تبيين نمود. باي‎پلات‎هاي حاصل از مولفه‎هاي اصلي اثر متقابل و ميانگين صفات مورد بررسي نشان داد كه، لاتيتيا برترين ژنوتيپ بود، اما كمترين سازگاري عمومي را داشت و با منطقه صحنه سازگاري خصوصي نشان داد. رقم زرقان بيشترين سازگاري عمومي را با مناطق داشت اما مقادير متوسطي براي صفات مورد مطالعه نشان داد. هيبريد 7112 نيز با كنگاور سازگاري خصوصي نشان داد. در بين مناطق از نظر صفات مورد مطالعه، صحنه مطلوب‎ترين منطقه بود و با چم‎چمال قرابت محيطي بالا داشت. باتوجه به ميانگين صفات و دو مولفه اول اثر متقابل، دينور نامناسب‎ترين منطقه براي كشت ارقام مورد مطالعه بود. بنابراين صحنه و روانسر به عنوان مناطق مناسب كشت چغندرقند، توصيه مي‎شوند و لاتيتيا، به‎عنوان ژنوتيپي مناسب در بين ارقام مورد بررسي براي اين مناطق معرفي مي‎گردد.

In order to study the effect of genotype × environment interaction and stability of sugar beet varieties, four cultivars, including Shirine, Zarghan, Laetitia and 7112 hybrid were planted in five major areas near to sugar beet factory of Biseton as Kangavar, Sahneh, Chamchamal, Dinavar and Ravansar for three years (2006-2008) using a randomized complete block designs, with three replications. Analysis of variance for root yield, sugar yield and sugar content showed that the environment and genotype main effects and genotype × environment interaction were significant. AMMI model with the first two principal components explanied most of the genotype × environment interaction (99.9%, 99.3 % and 99.4 %) for root yield, sugar yield and sugar content, respectively. Laetitia was the best genotype based on the biplots, but had the least general adaptation to the environments and showed specific adaptation to Sahneh location. Zarghan had the most highest general adaptation to the locations, but had the average value for the traits studied. 7112 hybrid had the specific adaptation to Kangavar location. Among the locations, Sahneh was the best location, and was more similar to Chamchamal. Based on means and the first two interaction components, Dinavar was the poorest location. Therefore, Sahneh and Ravansar are recommended as suitable places for planting of sugar beet and Laetitia is suggested as the best genotype for these locations.