معناي زندگي از ديدگاه ملاصدرا

Meaning of Life in Mulla Sadra

دغدغه معنا بخشيدن به زندگي برخاسته از دو جنبه اساسي در وجود آدمي است: آگاهي و اختيار. واژه معنا در پرسش از معناي زندگي، سه معنا را افاده ميكند: هدف زندگي، ارزش زندگي و فايده و كاركرد زندگي. مراد از واژه زندگي هم حيات آدمي است، آنجا كه مختص به انسان و متعالي از حيوان است. معناداري زندگي با نظريه‌ها و رويكردهاي گوناگوني بيان شده كه در اين ميان دو دسته نظريات طبيعت‌گرا و خدامحور مهمترين رهيافتها محسوب ميشود. در انديشه فيلسوفان اسلامي، بويژه ملاصدرا، معناي زندگي با رويكرد خدامحور تبيين ميشود. در اين ديدگاه خداوند بنياد و اساس و شرط ضروري معناداري زندگي است. بر اين اساس و با توجه به اصل حركت جوهري در انديشه ملاصدرا، نفس آدمي ميتواند به كمال و معناي زندگي دست يابد. در تفكر ملاصدرا خداوند يگانه منبع معناست و برخلاف برخي طبيعت‌انگاران، هيچيك از شرايط و اوضاع طبيعي (مانند وقوع شرور) نميتواند در تعارض با اين منبع و سرچشمه معنا قرار بگيرد. هدف اين نوشتار پاسخ به پرسش معناي زندگي و نشان دادن سرچشمه بودن خداوند بعنوان يگانه بنياد و مبدا معناداري در انديشه ملاصدراست.

The concern to grant meaning to life is rooted in two basic aspects of man’s existence: awareness and free will. When questioning the meaning of life, the word meaning refers to three concepts: purpose of life, value of life, and the function of life. The word “life” refers to human life as distinct from animal life. The meaning of life has been expressed based on various theories and approaches from among which the two groups of naturalist and God-oriented theories are considered to be the most important ones. Islamic philosophers, particularly Mulla Sadra, explain the meaning of life following a God-oriented approach. In this approach, God is the basis and the necessary condition of life’s meaningfullness. Accordingly and based on the principle of the trans-substantial motion in Mulla Sadra, the human soul can attain the meaning and perfection of life. In his philosophy, God is the only origin of meaning and, unlike some naturalists, he believes that no natural condition and incident (such as the occurrence of evils) can contradict this source and origin of meaning. The purpose of this paper is to provide an answer to the question of the meaning of life and introducing God as the only basis and source of meaning in Mulla Sadra’s philosophy.