ارزيابي نرخ بازده سرمايه‌گذاري آموزشي براي مشاغل تخصصي و بازرگاني در ايران

Evaluation of Return to Education for Professional and Commercial Occupations

درباره نقش روزافزون سرمايه انساني در اقتصاد دانش‌بنيان و اهميت حياتي انگيزه در تشكيل سرمايه انساني، مطالعه حاضر به ارزيابي نرخ بازده آموزش با تاكيد بر مشاغل تخصصي و فعاليت‌هاي بازرگاني در بازاركار ايران مي‌پردازد. با استفاده از داده‌هاي حاصل از آمارگيري از ويژگي‌هاي اقتصادي ـ اجتماعي سال 1381 مركز آمار ايران و روش الگوسازي چندسطحي، نتايج و يافته‌هاي تجربي به‌دست‌آمده نشان مي‌دهند كه 1- نرخ بازده آموزش در بازار كار ايران مثبت و البته ميزان آن كمتر از 10 درصد است. 2- برآوردهاي حاصل از تابع پايه دريافتي مينسر و روش الگوسازي يك‌سطحي، نادرست و گمراه‌كننده هستند. 3- نرخ بازده آموزش بين گروه‌هاي شغلي (به‌ويژه متخصصان) و فعاليت‌هاي مختلف (از قبيل فعاليت‌هاي بازرگاني) يكسان و برابر نيست و 4- بخشي از اين نابرابري‌ها، ناشي از تصادف يا علل مهار نشدني و غيرقابل سنجش هستند، و بخشي ديگر به كمك متغيرهايي چون جنسيت، منطقه جغرافيايي، تراكم سرمايه انساني، نوع شغل و فعاليت، قابل تبيين و توضيح است. يافته‌هاي تجربي در اين مورد مويد آن است كه بازده آموزش براي شاغلان مناطق شهري (به‌ميزان 8/1 درصد)، شاغلان زن (به ميزان 4/4 درصد)، افراد شاغل در محيط‌هاي با تراكم بيشتر سرمايه انساني (به‌ميزان 5/3 درصد)، شاغلان مشاغل تخصصي (به‌ميزان 7/1 درصد) و شاغلان فعاليت‌هاي بازرگاني (به‌ميزان 3/1 درصد) بيشتر از بازده آموزش ساير شاغلان است.

Abstract With regard to dominating role of human capital in knowledge based economy and the crucial importance of incentives to accumulate human capital, this study aims at evaluating the rate of return to education for professional jobs and commercial activities. To the best of my knowledge, no such a study has been done before in Iran. Using data from the survey of socio-economic characteristics of household conducted by the statistical center of Iran in 2002, and applying multilevel modeling, I found that (1) the rate of return to education in Iran is positive but less than 10 percent, (2) estimates of the classic Mincerian Earnings Function (MEF) using OLS technique provide wrong and misleading results, (3) the multilevel estimates of return to education are different among the occupational and activity groups, especially for business activities, and (4) the heterogeneities can in part be explained by gender, geographical location, human capital density and the type of occupation and activity. Moreover, it is found that the return to education in urban areas is more than that in rural by 1.8 percent point, the rate is more for women than men by 4.4 percent point, employees working with higher human capital density earn about 3.5 more and return to education for professional occupations and commercial activities is 1.7 and 1.3 percent point higher, respectively, in comparison with other occupations and activities.