تاثير جايگزيني جنگل‌هاي تخريب يافته شمال با جنگلكاري بر حاصلخيزي و ترسيب كربن خاك

Effects of Substitution of Degraded Natural forests with Plantations on Soil Carbon Sequestration and Fertility in North of Iran

تغيير كاربري اراضي تاثير بسزايي بر خصوصيات اكوسيستم‌ها، بخصوص ذخيره كربن خاك داشته و منجر به افزايش غلظت Co2 اتمسفري در سطح جهاني شده است. از اين رو مطالعه تاثير تغيير كاربري اراضي بر ترسيب كربن خاك، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين پژوهش به بررسي تاثير جنگلكاري پس از 18 سال، با گونه‌هاي افرا (پلت) و توسكا ييلاقي بر ترسيب كربن و حاضلخيزي خاك، در منطقه‌اي كه قبلاً توده طبيعي تخريب يافته بود، مي‌پردازد. دو توده جنگلكاري پلت و توسكا ييلاقي و يك توده طبيعي تخريب يافته بلوط- آزاد واقع در منطقه چمستان استان مازندران انتخاب شدند، سپس در هر يك، 10 پلات 25 مترمربعي مستقر و نمونه‌برداري خاك به صورت تركيبي از چهارگوشه پلات‌ها و در سه عمق (كمتر از 15، 15 تا 30 و 30 تا 50 سانتيمتري) انجام گرفت. در نمونه‌هاي خاك علاوه بر كربن آلي، 10 شاخص فيزيكي و شيميايي ديگر نيز بر طبق روشهاي استاندارد اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد جايگزيني گونه‌هاي مذكور باعث افزايش چشمگير حاصلخيزي خاك نسبت به توده طبيعي تخريب يافته اوليه شده است. همچنين جنگلكاري پلت موجب افزايش ترسيب كربن خاك به ميزان 61/33 (تن در هكتار) و توسكا ييلاقي نيز سبب كاهش آن به مقدار 55/20 تن در هر هكتار در مقايسه با توده طبيعي تخريب يافته اوليه شده بود، ولي اين تغييرات از نظر آماري معني‌دار نبودند. نتايج اين تحقيق مبين اهميت كشت گونه‌هاي درختي مختلف، خصوصا در جنگل‌هاي تخريب شده، از نظر تاثير بر ترسيب كربن و حاصلخيزي خاك و لزوم انجام مطالعات بيشتر در اين زمينه است.

Land-use change has strong effects on ecosystem properties, especially on soil carbon storage and it increased global atmospheric CO2. Degradation and loss of area and quality of Hyrcanian forests are the biggest problems in these forests. One of the most important solutions to taking care of these problems is increasing plantations in these areas. Therefore, investigation of the effects of different species plantations on soil carbon sequestration is very important. So this study investigates the effect of A. velutinum and A. subcordata plantations after 18 years, on soil carbon sequestration and fertility in a region that previously was a degraded natural forest stand. In Chamestan region, two plantation stands and one natural stand were selected and 10 plots (25 m2) were established for soil sampling in each of them, then we took the combined soil samples in three depths ( < 15, 15-30 and 30-50 cm). Soil organic carbon and 10 soils factors according to standard methods were measured. Results were shown that the substitution of degraded natural stand with plantations of A. velutinum and A. subcordata significantly increased soil fertility. The maple plantation increased soil carbon sequestration about 33.61 (t C/ha) and also plantation with alder reduced it about 20.55 (t C/ha) compared to degraded natural stand. But these changes were not statistically significant. These results are revealed the importance of tree species planting, especially in degraded forests, and their different effects on soil carbon sequestration and fertility and also express the need to do more studies in this topic.