اثر تنش خشكي بر ميزان خسارت به غشاي سلولي و عملكرد دانه سه هيبريد ذرت

The effects of drought stress on cell membrane damage and kernel yield in three maize (Zea mays L.) cultivars

غشاهاي بيولوژيك اولين هدف تنش هاي غير زنده هستند و حفظ ساختار و يكپارچگي آنها نقش مهمي در تحمل به خشكي گياهان دارد. به منظور ارزيابي ميزان خسارت به غشاي سلولي ارقام مختلف ذرت به دو روش خشكي و گرمايي و تعيين ارتباط آن با عملكرد دانه، آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي در چهار تكرار در سال 1388 در دانشكده كشاورزي دانشگاه زنجان انجام شد. سطوح آبياري (شاهد، تنش از مرحله كاكل دهي و تنش از مرحله خميري شدن دانه) در كرت هاي اصلي و سه رقم ذرت (سينگل كراس 704، 647 و 500) در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. طبق نتايج به دست آمده از لحاظ ميزان خسارت به غشاي سلولي در تمام مراحل اندازه-گيري (30 روز بعد از كاشت، كاكل دهي و خميري شدن دانه) بين ارقام مورد بررسي تفاوت معني داري وجود داشت. در عين حال، در 30 روز بعد از كاشت بيشترين تفاوت ژنوتيپي از لحاظ ميزان خسارت به غشاي سلولي در بين ارقام مشاهده شد. در مراحل خميري شدن دانه و 30 روز پس از كاشت، سينگل كراس 500 غشاي سلولي ناپايدارتري نسبت به ساير ارقام داشت، اما در مرحله كاكل دهي سينگل كراس647 از غشاي سلولي ناپايدارتري برخوردار بود. ميزان خسارت به غشاي سلولي ارقام مختلف در 30 روز بعد از كاشت، بيشترين همبستگي منفي را با عملكرد دانه نشان داد. از لحاظ ميزان خسارت به غشاي سلولي به روش گرمايي، رقم هاي سينگل كراس 704 و 500 به ترتيب در مراحل كاكل دهي وخميري شدن دانه داراي آسيب پذيرترين غشاي سلولي بودند. چنين به نظر مي رسد غربال ژنوتيپ ها از لحاظ ميزان خسارت به غشاي سلولي، معيار مناسبي نيتروژ نحمل به تنش خشكي فراهم مي-كند.