ارزيابي شاخص توزيع پزشكان متخصص در بيمارستان هاي دولتي ايران

Distribution of Specialists in Public Hospitals of Iran

مقدمه: عدالت در سلامت به معناي عدالت در توزيع تندرستي جامعه است. منظور از رعايت عدالت در سلامت، توجه به نيازهاي سلامت همه‌ي افراد و اقشار جامعه بدون توجه به موقعيت جغرافيايي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي آن‌ها است. هدف از پژوهش حاضر مطالعه‌ي برآورد توزيع نيروي انساني پزشك متخصص به تفكيك رشته‌هاي تخصصي بر حسب جمعيت (000,100 نفر) در بيمارستان‌هاي دولتي استان‌هاي كشور بود. روش بررسي: اين پژوهش مقطعي- توصيفي بود كه بر روي اطلاعات جمع‌آوري شده‌ي پزشكان متخصص در سال 1389 انجام گرفت. در اين مطالعه، تعداد متخصصان پزشك كشور بر اساس فرم‌هايي كه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به معاونت درمان كليه‌ي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور ارسال شده بود، جمع‌آوري گرديد. همچنين جمعيت كشور از وب‌سايت مركز آمار ايران استخراج گرديد و روايي و پايايي همه‌ي اطلاعات تاييد شده بود. شاخص‌هاي مركزي، شامل بيشترين و كمترين انحراف معيار و ميانگين تعداد متخصصان در بين استان‌هاي كشور محاسبه گرديدند. نرخ داده‌ها بر حسب نوع تخصص به ازاي 000,100 نفر جمعيت نيز محاسبه شد. براي نمايش ارتباط تعداد نيروهاي متخصص با جمعيت، از نمايش ضريب همبستگي ميان آن‌ها استفاده گرديد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه‌ي 16 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: بيشترين و كمترين شاخص متخصص به 000,100 نفر جمعيت در رشته‌هاي تخصصي در رشته‌ي اطفال با شاخص 72/1 و جراحي مغز و اعصاب با 31/0 مشاهده شد. همچنين بالاترين ميزان همبستگي ميان رشته‌هاي تخصصي و جمعيت در رشته‌ي ‌پاتولوژي به ميزان 96/0 و كمترين ميزان در رشته‌ي روانپزشكي به ميزان 47/0 بود. همچنين در كل، بيشترين و كمترين شاخص پزشك در رشته‌هاي تخصصي در استان‌هاي كشور به ترتيب استان يزد با شاخص 22/19 و استان سيستان و بلوچستان با شاخص 8/8 بود. نتيجه‌گيري: همبستگي بالايي ميان تعداد پزشك متخصص به تفكيك رشته و جمعيت (000,100 نفر) در بيمارستان‌هاي دولتي كشور وجود داشت. همچنين كاهش ميزان انحراف معيارها، بيانگر همگن‌تر شدن پراكندگي متخصصين نسبت به 5 سال گذشته است كه با اعمال و تداوم مديريت صحيح مي‌توان آن را بهبود بخشيد. واژه‌‌هاي كليدي: توزيع؛ پزشكان؛ متخصصين

Introduction: Equity in health means justice in the distribution of community health. The purpose of justice in health is to consider health needs of all people regardless of their geographical location or cultural, economic, and social status. The aim of this study was to assess distribution of specialists based on population (100,000 people) in public hospitals of Iranian provinces during 2010. Methods: In this descriptive study, distribution of each specialization in different provinces was shown as maximum, minimum, mean, standard deviation, and median. In order to display the relation between number of specialists and population, the correlation coefficient was employed. Data was analyzed using SPSS. Results: The highest and lowest ratios of specialists to population of 100,000 people in specialty fields were observed in case of pediatricians (1.72) and neurosurgeons (0.31), respectively. The highest and lowest correlations between specialized fields and population were in pathology (0.96) and psychiatry (0.47), respectively. Meanwhile, the highest and lowest ratios of specialists to population were observed in Yazd Province (19.22) and Sistan and Baluchestan Province (8.8), respectively. Conclusion: This study showed a high correlation between the number of specialists and population in public hospitals of Iran. Moreover, distribution of specialists was more homogeneous during the last five years. Appropriate management can improve the current status. Keywords: Distribution; Physicians; Specialists