اولويت‌بندي عوامل موثر بر تدريس اثربخش از ديدگاه دانشجويان: كاربرد فرايند تحليل سلسله مراتبي(AHP)

Prioritizing the Factors Influencing Effective Teaching from the Viewpoint of Students: The Use of Analytical Hierarchy Process (AHP)

مقدمه: شناسايي عوامل موثر بر تدريس اثربخش، اولويت‌بندي اين عوامل و هم‌سو ساختن آن‌ها در جهت تقويت تدريس، مي‌تواند زمينه بهبود فرآيند يادگيري را فراهم آورد. پژوهش حاضر با هدف اولويت‌بندي عوامل موثر بر تدريس اثربخش از ديدگاه دانشجويان دانشكده پيراپزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران با استفاده از فرايند تحليل سلسله مراتبي(AHP) در سال 1390 به انجام رسيد. روش‌ها: در اين مطالعه توصيفي تحليلي، تعداد 200 نفر از دانشجويان دانشكده پيراپزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران در مقطع كارشناسي بر اساس فرمول كوكران و با روش نمونه‌گيري تصادفي ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده‌ها دو پرسشنامه محقق‌ساخته بود كه روايي محتوايي آن با نظر متخصصين و پايايي آن با محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ تاييد شد. تحليل داده‌ها با محاسبه ميانگين‌ها و نيز با استفاده از نرم افزار -11 Expert Choice انجام گرفت. نتايج: در مرحله اول 119 مورد و در مرحله دوم 139 مورد، توسط دانشجويان تكميل و برگشت داده شد. از مجموع 37 معيار مورد بررسي در مرحله اول، 9 معيار كه حايز بالاترين ميانگين امتياز بودند انتخاب شدند و در پرسشنامه فاز دوم مورد استفاده قرار گرفتند. در مرحله دوم، نتايج به دست آمده از اولويت‌بندي معيارها توسط دانشجويان نشان داد كه مولفه "بيان شيوا و ساده و انتقال شفاف و واضح مطالب" با 27/0 در بالاترين اولويت و مولفه‌هاي"دسترسي آسان به استاد خارج از ساعات كلاس" و "ارزشيابي دانشجويان در هر جلسه، ميان ترم و پايان ترم" با 04/0 داراي كم‌ترين اولويت به عنوان عوامل تاثيرگذار بر تدريس اثربخش از ديدگاه دانشجويان بودند. نتيجه‌گيري: مولفه بيان شيوا، ساده و انتقال شفاف و واضح مطالب درسي داراي بيشترين اهميت از ديدگاه دانشجويان مورد مطالعه بود و در اولويت اول قرار گرفت. اين نتيجه حاكي از اهميت قابل ملاحظه روش تدريس و نقش آن در انتقال موثر مطالب آموزشي است كه نيازمند توجه بيشتر اساتيد به اين موضوع مهم مي‌باشد.

Introduction: Identifying the factors influencing effective teaching, prioritizing these factors, and aligning them in order to improve teaching, may help in learning process improvement. The aim of current study is to prioritize the factors influencing effective teaching from the viewpoint of students of Allied Medicine School in Tehran University of Medical Sciences in year 2011 using Analytical Hierarchy Process (AHP). Methods: In this descriptive analytical study, 200 BS students of Allied Medicine School of Tehran University of Medical Sciences were selected using random sampling method and surveyed according to Cochranʹs formula. Data collection tools were two researcher-made questionnaires. Content validity was approved by the experts and reliability was confirmed by calculating the Cronbachʹs alpha. Data was analyzed using mean scores and Expert Choice 11 software. Results: Out of 200 distributed questionnaires in each phase, 139 in first phase and 119 in second were filled and returned. From 37 criteria studied in the first phase, 9 criteria with highest mean scores were selected and used in the second phase. In the second phase, the results of criteria prioritization by the students indicated that the factor of “fluent and uncomplicated expression and clear lesson conveyance” had the highest priority with 0.27%, and “ease of access to teacher out of class hours” and “in-class, mid-term and final term assessments” criterion with 0.04%, had the lowest priority among factors influencing effective teaching, respectively. Conclusion: The factor of “fluent and uncomplicated expression and clear lesson conveyance” criterion had the most weight from the viewpoint of study population and was the first priority. This result shows the noticeable value of teaching method and its role in conveying the content effectively which requires for more attention by teachers.