بررسي اثر قطع دستي گياهان بر توليد مرتع در سال‌هاي مختلف (مطالعه موردي: مرتع سر علي آباد گرگان)

Effects of different clipping intensities on the forage production in different years (Case study: Saraliabad Gorgan)

اين پژوهش به‌منظور تعيين اثر قطع دستي مهمترين گندميان دايمي بر توليد مرتع در قرق تحقيقاتي مراتع سرعلي‌آباد گرگان انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل چهار شدت قطع 25، 50 و 75 درصد و كنترل (بدون قطع) بودند. در هر تيمار 10 پايه از هر گونه به‌عنوان تكرار ارزيابي شد. داده‌ها در قالب طرح آماري اسپليت پلات در زمان بر اساس طرح پايه كاملا تصادفي در چهار سال (1386-1389) تجزيه و تحليل شد. نتايج نشان داد كه اثر سال، شدت‌هاي مختلف قطع (بجز براي گونه Bromus tomentellus و اثر متقابل آنها معني‌دار است (01/0 > P). در مجموع گونه‌هايAgropyron intermedium Agropyron trichophorum وPoa angustifolia نسبت به كاهش ميزان بارش حساس بوده و در سال اول خشكسالي توليد آنها به‌ويژه در صورت قطع بين 46 الي 57 درصد كاهش يافتند. همچنين گونه Festuca ovina نسبت به گونه‌هاي نامبرده مقاومتر بود و اثر قطع تاثير معني‌داري در كاهش توليد در خشكسالي‌ها نداشت. در گونه‌هاي Koeleria cristata و B. tomentellus بر عكس گونه‌هاي قبل، اثر قطع در سال‌هاي با بارش خوب باعث افزايش توليد نسبت به كنترل به ميزان 5 تا 33 درصد و در سال‌هاي خشك باعث كاهش توليد نسبت به تيمار كنترل به مقدار 4 تا 29 درصد شد. در اين تحقيق قطع يا چراي براي گونه F. ovina به مقدار 60 درصد، براي گونه‌هاي A. trichophorum،A. intermedium وP. angustifolia در سال خشك به‌ترتيب عدم چراي (صفر درصد)، عدم چراي و چراي سبك (25 درصد) و در سال مرطوب به‌ترتيب عدم محدوديت قطع، عدم محدوديت قطع و چراي سبك تعيين ‌شد. براي گونه‌هاي K. cristata و B. tomentellus در سال مرطوب عدم محدوديت قطع و براي سال خشك به‌ترتيب 50 و 25 درصد تعيين ‌شد.

This study has been performed in order to determine the effect of clipping intensities of important perennial grasses on the forage production. These experiments have been conducted at the exclosure of Saraliabad Gorgan rangelands. For clipping intensity 25, 50, 75 percent and control (without harvest) have been applied as main factors. In each clipping treatments, 10 individual plant of each species were assessed as replications. Results were analyzed by SAS software in split plot statistical design base on randomize complete design with ten replications at four years (2006 to 2011). The results indicated that there were significant differences between years, intensities of clipping (exception Bromus tomentellus) and their interactions (P < 0.01). Generally Agropyron intermedium, Agropyron trichophorum and Poa angustifolia are sensitive to low rainfall and drought, therefore the forage production of these species reduced from 46 to 57% particularly in first year of drought. On the other hand, Festuca ovina showed more resistance and clipping intensities had not significant effect on forage production in dry years. Koeleria cristata and B. tomentellus clipping increased forage production (5 to 33% compare to control treatment) in years with high precipitation and reduced forage production in dry years (4 to 49% compared to control treatment. According to the results of clipping intensities have been determined 60% for F. ovina. In dry years the results showed no grazing for both A. intermedium and A. trichophorum and light grazing (25%) for P. angustifolia but in wet years any limitation of grazing for both A. intermedium and A. trichophorum and light grazing for P. angustifolia have been suggested. No limitation of grazing have been determined for both K. cristata and B. tomentellus in wet years but for dry years clipping intensities estimated 50% and 25% respectively.