كليدواژه :
حنا , مراتع نيمه استپي سميرم , پوشش گياهي , قرق
چكيده فارسي :
اين پژوهش با هدف بررسي تغييرات پوشش گياهي منطقه در اثر يك دوره بيست و نه ساله (1362 تا 1390) قرق در ايستگاه تحقيقات مرتعي شهيد حمزوي (قرق حنا) واقع در شهر حنا از توابع شهرستان سميرم در استان اصفهان انجام شد تا بتوان با شناخت آثار مثبت و منفي قرق در منطقه نسبت به توصيه آن به‌عنوان يك عمل اصلاحي تصميم‌گيري كرد. نمونه‌برداري با استفاده از كوادرات‌هاي (1× 5/1) متر مربعي كه با فواصل 5 متري در طول ترانسكت‌ها مستقر شده بودند، انجام شد. در داخل هر كوادرات پوشش تاجي، تراكم، توليد، زادآوري و درصد لاشبرگ برداشت شد. براي تعيين وضعيت مرتع از روش چهار فاكتوري و براي تعيين گرايش مرتع از روش امتيازدهي استفاده شد. پس از حصول اطمينان از توزيع نرمال داده-ها به‌منظور مقايسه ويژگي‌هاي پوشش گياهي در منطقه قرق و شاهد از آزمون t مستقل استفاده شد. نتايج نشان داد در اثر قرق درصد تاج پوشش (61/1 برابر)، توليد (23/3برابر) و درصد لاشبرگ (34/4) برابر شد (معني‌دار در سطح يك درصد) و وضعيت مرتع از حالت خيلي فقير به وضعيت متوسط تغيير پيدا كرده است. ميانگين تراكم گونه‌هاي بوته‌اي (44 درصد)، گندميان چندساله (2/6 برابر) و ميانگين تراكم پهن برگان چندساله 16 درصد كاهش يافته است. ميانگين زادآوري گونه E. ceratoides در منطقه قرق 6/13 برابر و زادآوري گونه B. tomentellus در مقايسه با منطقه شاهد 5/21 برابر شده است كه كليه تغييرات صورت گرفته از نظر آماري معني‌دار هستند. درصد تاج پوشش و توليد انواع فرم‌هاي رويشي در مقايسه با سايت شاهد به‌طور معني‌داري افزايش پيدا كرده‌اند. همچنين تنوع در اثر قرق به‌طور معني‌داري كاهش يافته است. به‌طور كلي مي-توان گفت كه قرق با ايجاد تغييرات مثبت در پوشش گياهي در بهبود وضعيت مرتع نقش مهم و كليدي را ايفا مي كند، اگر چه قرق بلندمدت در منطقه پيشنهاد نمي‌شود، زيرا علاوه بر هدر رفت منابع، از تنوع كاسته شده و گياهان مرتعي شادابي خود را از دست داده و خشبي مي‌شوند.
چكيده لاتين :
Present study with the aim of evaluating the changes in vegetation cover as a consequence of 29-years grazing exclosure (1983-2011) was conducted in Shahid Hamzavi (Ghorogh Hana) rangeland research station, located at Hana city, Semirom, Isfahan province. This study was conducted in order to understanding negative and positive effects of grazing exclosure in this area and evaluates its effects as a restoration management. Sampling was conducted using 1×1.5 m square quadrates which located at 5m intervals along each transect. Within each quadrate, crown cover, density, yield, reproduction and percent litter were determined. For determination of rangeland condition, four-factor procedure and in order to determination of rangeland trend scoring method were used. After ensuring normality distribution of data, independent t-test was used to compare the vegetation cover properties between grazing exclosure region and control sites. Results showed that due to exclusion, crown cover percent, yield and percent litter increased by 1.61-, 3.23- and 4.34-fold, respectively, and rangeland condition changed from very poor to medium status. Mean density of shrubs, perennial grasses and perennial broad-leaves decreased as 44, 6.2 and 16 percent respectively. Mean reproduction of Eurotia ceratoides and Bromus tomentellus increased about 13.6- and 21.5-folds compared to control site, respectively. All changes were statistically significant. Crown cover percent and yield of various growth forms significantly increased compared to control site. Also, diversity significantly decreased as a result of grazing exclosure. Generally, it can be stated that exclusion by creating positive changes in vegetation cover, plays an important role in improving rangeland condition. However, long-term exclosure is not recommended for this type of vegetation since in addition to loss of resources, diversity decreases and plant species lose their palatability especially E. ceratoides as it becomes a woody shrub.
