بررسي دلايل اجتماعي تشتّت روايات در باره پادشاهي هماي چهرزاد

Examining the Social Reasons for the Incompatibility of Accounts Related to Homay Chehrzad’s Reign

هماي چهرزاد به روايت حماسه ملي نخستين پادشاـ زن ايراني است كه سرگذشتش آميزه اي از افسانه، حماسه و تاريخ است. او دختر،همسر و جانشين بهمن اردشير، پسر اسفنديار و پادشاه ايران بود. حضور هماي در نقش پادشاهي و رهبري سياسي كشور، حضوري غير متعارف و چالش برانگيز بود. تكثر و اختلاف روايات در مورد او چون ضبط 8 نامِ متفاوت، هويت يكسان پدر و همسر، رها كردن فرزند در رودخانه، يافتن فرزند، اختلاف در پادشاهي و مدت سلطنت و حتي ساختگي بودن شخصيت و پادشاهي او، موضوعي قابل بحث در حماسه، تاريخ و مطالعات زنان ايران است. از اين رو در اين جستار عامل اين پراكندگي آرا و اطلاعات ريشه يابي و با خوانشي نو نقشِ جنسيتي هماي و نگرش و واكنش سنتي جامعه به اين تغييرِ نقش بيان شده است. در اين تحليل به اين نتيجه رسيده‌ايم كه موقعيت اجتماعي هماي به عنوان زن ـ پادشا سبب تكثر روايات و رويدادهاي زندگي او شده است.

According to the tradition and Ferdowsi’s Shahnama, the well-known Iranian national epic, Homay Chehrzad is the first Iranian sovereign queen of the Keyanid origin. Her life was an amalgamation of ancient Iranian myth, epic and history. She was the daughter, wife and successor to the throne of Bahman Ardeshir, son of Esfandiyar. The sovereignty of Homay was not expected by the society. Therefore, the unusual supremacy of a woman and her adopting the responsibility of the traditionally masculine office was a controversial and challenging experience. This might be the underlying reason behind the varying accounts and details associated with Homay: the eight names ascribed to her, the same identity of her father and husband, abandoning her child secretly in the river, her strange story of finding her son Darab and different reports regarding her reign, many of which have been the subjects of hot debates in historical, feminist and epic fields. The aim of this article is to analyze various hypotheses regarding Homay’s private life and her reign within the framework of Feminist criticism. The study also intends to answer this question: Has Homey’s social status as a female sovereign caused diversity of narratives and alteration of her life events?