نابرابري قابل اجتناب اقتصادي-اجتماعي در توزيع سلامت روان در شهر تهران: رويكرد استاندارد سازي شاخص تجمعي

Avoidable socioeconomic inequality in mental health distribution in Tehran: Concentration Index standardization approach

زمينه و هدف: توزيع نابرابر سلامت در جوامع انساني يكي از چالش هاي عمده نظام هاي سلامت است. مطالعه حاضر باهدف سنجش نابرابري قابل اجتناب در توزيع بيماري هاي رواني در شهر تهران انجام شد. مواد و روش كار: داده هاي مورد نياز در مطالعه حاضر از طرح "سنجش عدالت" كه توسط شهرداري شهر تهران در سال 1378انجام شده است بدست آمد. نمونه مورد مطالعه متشكل از 22135 فرد بالاي 15 سال بود كه از طريق نمونه گيري خوشه اي انتخاب شدند. از رويكرد شاخص تجمعي براي سنجش نابرابري اجتماعي-اقتصادي در توزيع سلامت روان استفاده شد. براي تعيين ميزان نابرابري قابل اجتناب در ابتدا شاخص تجمعي به لحاظ جمعيت شناختي (سن، جنس و قوميت) استاندارد گرديد. در مرحله بعد براي كنترل اثرات متغير هاي آموزش، اشتغال، وضعيت تاهل و وضعيت اقتصادي كه ممكن است هم با سلامت روان و هم متغير هاي جمعيت شناختي در ارتباط باشند و براي جلوگيري از استاندارد سازي ناخواسته براي آنها، اين متغير هاي نيز وارد مدل گرديدند. يافته ها: اندازه شاخص تجمعي نشان داد كه ( شاخص تجمعي: 067/0- ، فاصله اطمينان: 070/0- - 057/0-) توزيع سلامت روان در تهران به ضرر گروههاي فقيرتر است. هنگامي كه شاخص براي تركيب جمعيت شناختي استاندارد شد ميزان آن برابر شد با046/0- (فاصله اطمينان:052/0- - 039/0-). اين كاهش نسبتا كوچك در شاخص بيان گر آن است كه تركيب جمعيت شناختي تعيين كننده اصلي توزيع نابرابر سلامت روان در تهران نيست. هنگامي كه متغير هاي آموزش، وضعيت تاهل، اشتغال و وضعيت اقتصادي وارد تحليل شدند ميزان شاخص تجمعي افزايش يافته و برابر شد با 053/0- (فاصله اطمينان: 059/0- - 047/0-). در حقيقت تحليل آخر سبب كاهش بيشتر در نابرابري قابل انتساب به متغيير هاي جمعيت شناختي گرديد. نتيجه گيري: از آنجا كه بيشتر نابرابري سلامت روان در تهران ناشي از عوامل اجتماعي است و نه عوامل دموگرافيك، لذا احتمال تصحيح پذيري و قابل اجتناب بودن آن افزايش مي يابد

Background & Objective: Widespread health inequalities are of grand challenges to health systems. In present study, researchers aimed to measure socioeconomic inequality in distribution of mental disorders in Tehran. Material & Methods: Required data were obtained from Urban HEART (Urban Health Equity Assessment and Response Tool) survey conducted by Municipality of Tehran in 2007. Sample was consist of 22135 people (over 15 years old) selected by systematic cluster sampling method. The Concentration index (C) approach was applied to examine socioeconomic inequality in mental health in Tehran. Concentration index of mental health was demographically (age-sex-ethnicity) standardized in order to determine the level of avoidable inequality. In next step, to control for variables of education, occupation, marital status and economic status which might be related to mental health and demographic variables and prevent from inadvertent standardizing of these variables, these variables also were entered into model. Results: Concentration index of mental health (-0.0673, 95% confidence interval =-0.070 – -0.057) showed that, there is inequality unfavourable to poorer people in Tehran respecting mental disorders. When the distribution of mental disorders was standardized for demographic composition of the quintiles, the standardized C equalled -0.046 (95% confidence interval =-0.0522 – -0.0398). This little drop suggests that demographic composition is not the main determinant of observed mental health inequality in Tehran. When they controlled for variables of employment and education, standardized C increased and equaled CI=-0.053 (95% confidence interval =-0.059 – -0.047). Indeed, the last analysis led to more shrink in inequality attributable to demographics. Conclusion: Since much of the observed inequality in mental health is probably due to social factors and not to demographic ones, therefore the possibility of inequality correction and its avoidance will increase