بازتاب تحولات سياسي و اجتماعي دوره پهلوي اول در رمان‌هاي تاريخي و اجتماعي اين دوره (1300 - 1320)

Political Communications in Iran the Reflex of the Pahlavi-Ι Era Political and Social Evolutions in Social & Historical Novels (1300-1320)

كودتاي سوم اسفند 1299 نقطه آغاز حضور رضاخان در عرصه سياسي كشور بود. حضوري كه با فرماندهي قزاق‌ها و وزارت جنگ آغاز شد و به تاج‌گذاري او در مقام سلطنت در 1304 منتهي شد و تا 1320 ادامه يافت. رضاشاه در اين دوران بيست‌ساله تلاش كرد با شكل‌دادن دولتي مركزي و مقتدر و الگوبرداري از تحولات كشورهاي اروپايي، بخش‌هاي سياسي، اجتماعي، اقتصادي، قضايي، و آموزشي را اصلاح كند و از نو بسازد؛ تا چشم‌اندازها و فرصت‌هاي داخلي و بين‌المللي تازه‌‌اي براي ايران فراهم شود. اقدامات اصلاحي او در عرصه‌هاي مختلف آثار، نتايج، و واكنش‌هاي متفاوتي را درپي داشت. يكي از راه‌هاي بررسي اين پيامدها و واكنش‌ها استفاده از متون و آثار چاپي اين دوره در چهارچوب جامعه‌شناسي ادبيات است. در ميان متون ادبي، رمان به‌دليل ساختار و ويژگي‌هاي خاص خود اهميت بيش‌تري دارد. پژوهش حاضر در پي آن است كه به بررسي بازتاب اصلاحات سياسي و اجتماعي رضاشاه در رمان‌هاي اجتماعي1300 - 1320، با استفاده از چهارچوب نظري لوسين گلدمن، بپردازد. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه در سال‌هاي آغاز سلطنت و اجراي اصلاحات مورد نظر رضاشاه، به رمان و رمان‌نويسي توجه بيش‌تري شد و با گذشت زمان و آشكارشدن نواقص و كاستي‌هاي اصلاحات تقليدي اين دوره، ادبيات و نوع ادبي رمان به ابزاري براي انتقاد از وضعيت آن زمان تبديل شد.

The coup d’état on last days of 1299 was a beginning for Reza khan attendance in Iran’s politic. His attendance was began as Cossack’s commander and after that he became war minister. In 1304 he coronate as Iran’s king and his kingship last until 1320. In his kingship era he tried to build a central and powerful state and did modernization and different political, social, economical, judicial and educational reforms. He did all of his reforms on the base of European countries evolutions and he tried to establish new civil views and international chances for Iran. These reforms had different results and caused different reactions. In sociology of literature framework, texts and books that have been written in this period (1300-1320) can be used as facilities to study this results and reactions. Among various literary texts, novels have more importance because of their structure and specifications. In this article, the reflections of Pahlavi, Its political and social reforms in social novels between 1300-1320 have been studied using the theoretical framework of Lucien Goldman. Results of the study show that in the early years of the reign of Reza Shahʹs reforms, historical and social novels were considered and with the unveiling of duplication in this period of reform failures, Literature and literary novels became as means to criticize the status quo.