باز نمايي جنسيت در كتب فارسي مقاطع تحصيلي راهنمايي و دبيرستان در سال تحصيلي 89- 1388

Gender representation in the course books of Middle School and High School (Case Study Farsi Course book of 2009-10)

كتاب‌هاي درسي در كنار آموزشِ دانش‌آموزان، آنها را براي پذيرش نقش‌هاي متناسب با ويژگي‌هاي جنسيتي‌شان، آن گونه كه مدنظر مولفين اين كتب مي‌باشد، آماده مي‌كنند. پژوهش حاضر درصدد است به چگونگي بازنمايي جنسيت در كتاب‌هاي فارسي دوره‌ي راهنمايي و پايه‌هاي اول، دوم و سوم دبيرستان در رشته‌هاي غير انساني در سال تحصيلي 89- 1388 بپردازد. روش تحقيق، تحليل محتواي كمي بر اساس شاخص‌ جنسيت در بين تصاوير، اسامي، مولفان كتاب‌ها، نويسندگان متون درسي و شخصيت‌هاي حاضر در متن دروس مي‌باشد. همچنين از روش تحليل محتواي كيفي براي تحليل كيفيت بازنمايي‌ها در تصاوير و متون درسي استفاده شده است. اين تحقيق با مبنا قرار دادن نظريه‌هاي آلتوسر و بورديو در اين زمينه، سعي در كشف چگونگي بازنمايي‌هاي جنسيتي در اين كتاب‌ها نموده است. نتايج به دست آمده نشان مي‌دهد در بخش كمّي، به مردان، بسيار بيش از زنان پرداخته شده است و زنان با معيار اين شاخص‌ها حضور چنداني در كتاب‌هاي مورد بررسي ندارند. از نظر كيفي زنان در اندك موارد حضور، موجوداتي ضعيف، عاطفي، نيازمند كمك و مطيع مردان بازنمايي مي‌شوند. در مقابل، مردان در موارد بسياري، حاضر در اجتماع، صاحب قدرت، دانا و عاقل، مدير و كاردان، شجاع و جنگنده تصوير شده‌اند. به نظر مي‌رسد كليشه‌هاي جنسيتي رايج در اجتماع، در كتاب‌هاي مورد بررسي نيز بازتوليد شده‌اند.

Course books do not only educate students but also prepare them to take responsibilities proportional to their gender as planned by the author. This research is trying to examine the way that gender is represented in Farsi books of middle school and the first three grades of high school in non-human science fields in the academic year 2009-10. Research method was through analyzing the quantity content for indicators like images, names, authors of books, course book writers, and characters presented in set texts. Content quality analysis was used to analyze the quality of representations of images and content of set texts. On the basis of Altosser and Bourdieu theories, this research tries to find out the way the gender is represented in books. The results show that more attention has been paid to men in terms of quantity and women- according to the criteria- have no significant presence. In terms of quality women in their few cases of presence are represented as weak, emotional, needy, and obedient to men creatures. On the opposite side in many cases men are represented as sociable, powerful, knowledgeable and wise, administrator, brave and fighter. According to this research gender clichés which are common in the society are reflected in these books.