زادآوري طبيعي گونه‌هاي درختي در ارتباط با ويژگيهاي روشنه‌ها در يك راشستان طبيعي (مطالعه موردي: بخش گرازبن جنگل خيرود)

Natural regeneration of tree species in relation to gaps characteristics in natural beech stand (Fagus orientalis Lipsky), north of Iran

بررسي و تشخيص فرايندهاي طبيعي در اكوسيستم‌هاي جنگلي از قبيل توالي و وجود روشنه‌ها، امروزه در مديريت جنگل جز اهداف به روز شده است. به‌منظور بررسي زادآوري گونه‌هاي درختي در رابطه با اندازه و شكل روشنه‌ها و همچنين شيب و جهت آنها در روي زمين، تحقيقي در جوامع راشستان موجود در بخش گرازبُن از جنگل آموزشي و پژوهشي دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران انجام شد. با جنگل‌گردشي، سه قطعه نمونه 25 هكتاري مربعي شكل در داخل پارسل‌هاي 317، 318 و 319 انتخاب گرديد و با گردش در داخل هر يك از قطعات 25 هكتاري، روشنه‌ها شناسايي شدند. سپس در داخل هر روشنه با روش آماربرداري صددرصد، نوع گونه‌هاي زادآوري شده يادداشت گرديدند. اين بررسي نشان داد كه گونه‌هاي راش، پلت، ممرز و ملج در همه روشنه‌ها حضور داشته، ولي از لحاظ آماري تفاوت معني‌داري بين فراواني نوع گونه‌ها با اندازه مساحت روشنه‌ها يافت نشد. بيشترين فراواني گونه‌ها نيز در اشكال بيضوي روشنه‌ها مشاهده شدند. با بدست آوردن شيب و جهت هر يك از روشنه‌ها و تقسيم‌بندي شيب آنها به چهار طبقه شيب مختلف اين نتيجه بدست آمد كه در طبقه شيبي 11 تا 20 درصد، تعداد زادآوري راش و پلت نسبت به ساير طبقات بيشتر مي‌باشد. همچنين در روشنه‌هايي با جهت جنوب‌غربي گونه‌هاي راش، پلت، ممرز و ملج نسبت به ساير جهات استقرار روشنه‌ها داراي فراواني بيشتري بودند. با بررسي تعداد كل گونه‌هاي مستقر شده در داخل روشنه‌ها با توجه به شكل زمين، اين نتيجه حاصل شد كه گونه راش در روي دامنه استقرار بهتري نسبت به ساير گونه‌ها داشته و سپس پلت و ممرز بهترين استقرار را نشان دادند.

Nowadays the investigation and identification of natural process such as succession and gaps existence in forest ecosystems have been considered extently in forests management programs. This study examined the regeneration of tree species in relation to size, shape, slope gradient and direction of gaps in a Fagetum community in Gorazbon district of Kheyrud Forest, northern Iran. Three sample area, each 25 ha, were selected and after field study, all gaps within the compartments 317, 318 and 319 were identified. Regeneration of all tree species were record in the gaps, using 100% inventory. Beech, maple, hornbeam and elm tree, were observed in all of the studied gaps, but no significant differences were observed between regeneration frequencies of the species in different gap sizes. The most frequent species were observed in elliptical-shaped gaps. The most frequency of regenerations of beech and maple were observed in slop classes of 11-20%. Also, regeneration of beech, maple, hornbeam and elm showed more frequency in southwest-facing gaps rather than the other directions. According to total number of regeneration in gaps located on the slopes, beech regeneration showed the best establishment rather than another species. Maple and hornbeam followed beech in next ranks.