ظهور نقوش انساني در مهر هاي دوره قاجار (با تاثير پذيري مهرها از سكه ها و مدال هاي آن دوره)

The Emergence of Human Figures on Seals in Qajar Era

هدف پژوهش: در مهرهاي مورد مطالعه پوشش?هاي سَر همان كلاه?ها وتاج?كلاه?هاي شاهان قاجاري است كه در سكه?ها قابل مشاهده است. مقاله با هدف جستجوي تاثيرپذيري نقوش مهرها از سكه?ها و مدال?ها به تحليل و مقايسه?ي تصاوير آن?ها پرداخته است. روش/ رويكرد پژوهش: پژوهش با ماهيت و روش تاريخي، توصيفي و تطبيقي، بر پايه?ي منابع كتابخانه?اي و ميداني به تطبيق نقوش مهرها با سكه?ها و مدال?هاي دوره قاجار مي?پردازد. يافته?ها ونتايج پژوهش: در دوره?ي اسلامي نقوش انساني- كه پيش از آن متداول بود- از مهرها و سكه?ها حذف شد. به?دنبال ضرب تصوير فتحعلي?شاه بر سكه?ها و رواج سكه?هاي مصور مهرهايي با صور انساني ظهور يافتند. با مقايسه نقوش مهرها با سكه?ها و با توجه به جمع?آوري مهرهايي با نقوش انساني از اسناد نظاميان قاجاري و مشخص?بودن پيشه و درجه نظامي آن?ها و همچنين معلوم?بودن كلاه? و لباس سربازان در دوره?ي قاجار، نمي?توان پوششِ ?سَر سربازان را كه به تاج?كلاه?هاي شاهان شباهت دارد، به پيشه?ي صاحبان مهرها نسبت داد. درنتيجه فرضيه فرعي پژوهش مبني بر ارتباط نقوش حيوانات در مهرها با شغل اشخاص مورد تاييد نيست، اما فرضيه اصلي پژوهش مبني بر تاثيرپذيري تصاوير مهرها از سكه?ها و مدال?هاي دوره?ي قاجار مورد تاييد است. تطبيق نقوش نشان داد اين تاثيرپذيري در پاره?اي از مهرها مستقيم از يك سكه يا مدال? و در برخي ديگر متاثر از چند سكه بوده? است. در پايان مي?توان گفت رواج سكه?هايي با تصوير شاه علت و انگيزه?اي بود تا اشخاص تصاويري شبيه به تصاوير شاهان بر مهرهاي خود حك كنند.

Purpose: Aiming to investigate how the figures on seals from the Qajar Era were influenced by coins and medallions, this research analyzes and compares such figures. In the seals under investigation, the head covers are the caps and crowns of Qajar Kings which can also be observed in coins of that era. A second issue studied in this research is whether there is a relationship between the animal figures on the seals and the profession of the seal owner. Methodology/Approach: This research uses a historical, descriptive and comparative approach, and is based on library and field resources. Findings/Conclusions: During the Islamic era, human figures - which were previously quite common - were removed from seals and coins. The minting of coins with the figure of Fath Ali Shah and the prevalence of pictorial coins led to the emergence of seals with human profiles. Comparing the figures on seals with those of coins and considering the collection of seals with human figures from records of Qajar army officers – being aware of their position and also having information about the caps and clothes of soldiers in the Qajar Era – the design of the soldiers’ caps that resemble the crowns of the kings cannot be attributed to the professions of the owners of the seals. In conclusion, while the secondary hypothesis regarding the relation between animal figures on the seals and the owner’s profession cannot be endorsed, the main hypothesis signifying that the figures of seals were influenced by coins and medallions of the Qajar Era is confirmed. The comparative study of the figures indicated that while some of the seals were directly influenced by one coin or medallion, others were affected by several coins. The prevalence of coins with king’s profiles was an incentive for people to engrave figures similar to those of kings on their own seals.