تغييرات سري زماني محافظه‌كاري در حسابداري شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

Time-series changes of conservatism in accounting in Tehran Security Exchangeʹʹs firms

بررسي ادبيات مرتبط با محافظه‌كاري در گزارشگري مالي، بيانگر اهميت موضوع محافظه‌كاري در حرفه حسابداري است. محققين همواره كوشيده‌اند ميزان محافظه‌كاري و عوامل موثر بر آن در گزارشگري مالي و حسابداري را تعيين كنند كه البته اين امر به ساده‌اي ميسّر نبوده است، زيرا امكان اندازه‌گيري مستقيم مفهوم محافظه‌كاري وجود ندارد. در هر صورت، محافظه‌كاري همواره از مفاهيم كليدي در حسابداري بوده و صرف نظر از مشكلات اندازه‌گيري، وجود آن مي‌تواند تاثيرات عمده‌اي بر محتواي اطلاعاتي صورت‌هاي مالي داشته باشد. لذا هدف اصلي از انجام اين مقاله، بررسي تغييرات محافظه‌كاري در گزارشگري مالي شركت‌ها در ايران با تاكيد بر تغييرات اقلام تعهدي و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري خالص دارايي‌ها (از اين پس MTB ) مي‌باشد، زيرا بنا بر برخي تحقيقات تجربي از ديگر كشورها به نظر مي‌رسد كه محافظه‌كاري در گزارشگري مالي طي زمان افزايش يافته است. از آنجايي كه با صحت چنين ادعايي، تحليل سري زماني صورت‌هاي مالي (كه همواره به عنوان يكي از منابع مهم اطلاعاتي در بازارهاي مالي و سرمايه محسوب شده است) بي معنا بوده و از اعتبار لازم بهره‌مند نيست، لذا بررسي اين ادعا در حسابداري براي كليه گروه‌هاي ذينفع‌ از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. به دليل فقدان يك تعريف عمومي پذيرفته شده از محافظه‌كاري، در اين پژوهش دو معيار براي محافظه‌كاري در گزارشگري مالي تعريف و مورد بررسي قرار مي‌گيرد. اين معيارها بر انباشتگي اقلام تعهدي غير عملياتي و MTBتاكيد دارند. جامعه آماري اين مقاله، شركت‌هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از 1381 تا پايان 1389 مي‌باشد كه از اين تعداد، 116 شركت ( 1044 سال- شركت) در نمونه اين تحقيق جاي گرفتند. اگرچه نتيجه‌گيري قطعي ممكن نيست، ولي شواهد موجود از گزارشگري مالي شركت‌هاي عضو بورس اوراق بهادار تهران، فرض افزايش محافظه‌كاري را تاييد نكرده و نشان مي‌دهند كه ميزان محافظه‌كاري در گزارشگري مالي شركت‌ها در ايران در طول يك دهه گذشته به طور افزايشي تغيير نكرده است.

Review the literature of conservatism in financial reporting indicates the importance of conservatism in accounting profession. Researchers have always tried to determine the degree and factors of conservatism in financial reporting and accounting, although this is not done easily, because there is not a direct measure of conservatism. However, conservatism has always been one of the key principles in accounting, and regardless of the difficulties in its measuring; it can have a major impact on the information content of financial statements. Consequently, the main purpose of this paper is to review the changes of accruals and MTB ratio over time in order to know the changes in financial reporting in Iran, because the evidence in the accounting literature shows conservatism in financial reporting increases over time. In fact, the validity of such claim make all time-series analysis of financial statements meaningless and misleading (which is considered an important source of information in financial markets). So studying about Iran accounting system is important and substantial for all groups of stakeholders. Due to the lack of a generally accepted definition of conservatism, some of conservatism proxies in financial reporting are defined and examined in this paper. This measures focus on the accumulation of non-operating accruals and MTB ratio. Statistical population of this research is the companies listed in Tehran Stock Exchange (TSE) since 2003 to 2011. After adjusting for outliers, sample consists of 116 companies. Although definitive conclusions is impossible, the existent evidence of financial reporting in TSE firms does not support the hypothesis of this paper and shows that the degree of conservatism in accounting has not increased over past decade.