تابوها و نقش آن در رشد و هدايت ذوق هاي ادبيبا نگاهي به اشعار فرخي سيستاني، منوچهري دامغاني، فردوسي و ناصرخسرو

Taboos and Their Roles in the growth and Guidance of Literary Enthusiasm in the poems of Farrokhi Sistani,Manochehri Damghani,Ferdowsi and Naser Khosrow

رشد و هدايت ذوق هاي ادبي تحت تاثير عوامل بسياري از جمله تابوهاست كه مهم ترين عامل در اين امر محسوب مي‌شود. پليدي ها و تقدّس هاي رشد يافته، بدون زمينه منطقي و دليل موجّه و با منشا و ريشه نامشخص، باورها و انديشه هايي را در جامعه مي‌پرورد كه نه تنها عملكرد عوام، بلكه انديشه شاعران را در خود تنيده و بدان خط سير ويژه مي‌بخشد. بررسي روش شناختي در بعضي از متون نظم، منجر به مطالعه اي مقايسه اي بين شاعراني با روش واحد و ذوق هاي ادبي متفاوت مي‌شود. در اين مقاله، مقايسه تابوها و تابو شكني-هاي « فرّخي سيستاني »،« منوچهري دامغاني » ، « فردوسي » و « ناصرخسرو »، ما را بر آن مي‌دارد كه در اين نوع تحليل و موازنه، ذوق ادبي را جانشين نوع ادبي نماييم و به نظر مي‌رسد اين چهار شاعر، روشي واحد ( ستايش گويي ) را، در عين تفاوت محتوا و درون مايه هاي شعري، براي مقاصد متفاوت برگزيده اند و تابوها كه بيش از هر چيز، بن مايه سروده هاي ايشان را شكل مي‌دهد، ذوق ادبي را در هر يك ديگرگونه كرده است. با اين كه « تابوي دربار » فرخي و منوچهري را به اثبات برتري درباريان و « تابوي اسطوره » فردوسي را به احيا اسطوره ها و تاريخ، و « تابوي دين » ناصرخسرو را به اثبات عقايد اسماعيلي اش برانگيخته است، اما بن مايه روش هر چهار سراينده، يكي است: پيوند با يك تابو و شكستن تابويي ديگر. به هر روي به نظر مي‌رسد كه نتايج اين جستار قابل تسرّي به ساير شاعران و ديگر اشعار نيز باشد؛ چرا كه قلمروها و حريم ها انگيزه اي مي‌شوند براي سرودن، و به اين ترتيب ارزش ها و ضد ارزش ها در متون جان مي‌گيرند؛ تابويي متولّد مي‌شود و تابويي ديگر مي‌شكند و از بين مي‌رود.

Directing literary tastes is under the influence of many factors including taboos which are the most important ones. Anti-values and formed religion-like beliefs without any logical reason or definite root have created thoughts in the minds of common people and poets, thereby guiding them. A cognitive analysis of some of the versified texts causes us to have a different comparative study between the same poets with similar approaches and literary tastes. In this article, a comparison between taboofavored and anti-taboo approaches of Farrokhi-e-Sistani, Manuchehri, Ferdowsi, and Naserkhosrow causes us to replace literary taste by type of literatier in our analysis. It seems that the four cited poets, in spite of having different poetic contents, have chosen the same approach (i.e., panegyrics) to express themselves. Taboos more than anything else form the essence of these poets’ versifications and have revolved the literary taste in each of them. In spite of the fact that “Court Taboo” has tempted Farrokhi and Manuchehri to prioritize the court, “Myth Taboo” has led Ferdowsi to revive myths and history, and finally “Religion Taboo” has caused Naser Khosro to prove his Esmaili related beliefs, all the poets have benefited from the same methodology and approach: all of them have attached to a specific taboo and have broken the other ones. Anyhow, it seems that their approaches can be attributed to other poets and poems as far as the domains and taboos can become a starting point for verification. In this way values and anti-values can be incorporated into a single text, one taboo is ‘born’ while another taboo ‘dies’.