بررسي شاخص توسعه انساني(HDI) درايران و كشورهاي منتخب

Human Development Index (HDI) in Iran and selected countries

شاخص توسعه انساني در سال 1990 به‌عنوان مقياس جديدي از توسعه و اندازه‌گيري آن جوامع در نظر گرفته شد. اين شاخص مبتني بر اين ايده اساسي است كه لازمه دستيابي به زندگي بهتر، علاوه بر داشتن درآمد بالاتر، پرورش و بسط استعدادها و ظرفيت‌هاي انساني است. شاخص توسعه انساني درصدد اندازه‌گيري متوسط دستيابي يك كشور در سه بعد توسعه انساني است. اين ابعاد عبارت است: زندگي طولاني توام با سلامتي، دانش، استاندارد زندگي. زندگي طولاني توام با سلامتي با معيار اميد به زندگي در بدو تولد، دانش بوسيله تركيبي از ميزان سواد بزرگسالان و نسبت ثبت نام خالص تركيبي در آموزش ابتدايي، متوسطه و عالي و استاندارد زندگي بوسيله GDP سرانه و يا درآمد اندازه‌گيري مي‌شود. با توجه به اهميت ارزيابي شاخص توسعه انساني در برنامه‌هاي توسعه كشور و جايگاه جمهوري اسلامي ايران در منطقه آسياي جنوب غربي، ارايه تصوير كلي براي سياستگذاري و برنامه‌ريزي مهم است تا بر مبناي اين شاخص بتوان در چشم‌انداز توسعه بيست ساله نظام به جايگاه بالاتري از اين شاخص در منطقه دست يافت. بدين منظور در اين مقاله سعي بر اين بود تا وضعيت شاخص توسعه انساني در ايران و كشورهاي منطقه در حوزه سند چشم‌انداز بيست ساله و جايگاه كشورمان را در منطقه از نظر اين شاخص شناسايي كنيم. كشورهاي مورد بررسي شامل: كويت، امارات متحده عربي، بحرين، ارمنستان، تركيه، لبنان، جمهوري اسلامي ايران، آذربايجان، سوريه و پاكستان بودند. براساس گزارشات توسعه انساني، شاخص توسعه انساني در ايران از 0/571 در سال 1975 به 0/782 در سال 2009 افزايش پيدا كرده‌است. با توجه به جديدترين گزارش توسعه انساني سازمان ملل متحد (6 اكتبر 2009)، جمهوري اسلامي ايران در بين 182 كشور جهان، رتبه 88 را به خود اختصاص داده و در بين كشورهاي منطقه حوزه سند چشم انداز بيست ساله در رتبه دوازدهم قرار گرفت. مديران و كاركنان بخش بهداشت و درمان، با نقش كليدي خود در بهبود شاخص‌هاي بهداشتي، سهم عمده‌اي در توسعه انساني و ارتقاي جايگاه كشورمان در رتبه‌بندي جهاني و منطقه دارند.

Objective(s): To analyze the current position of HDI in Iran and regional countries considered in the scope of the 20 year vision program document. Methods: The considered survey countries are Kuwait, United Arab Emirates, Armenia, Turkey, Lebanon, Islamic Republic of Iran, Azerbaijan, Syria and Pakistan. Based on HDI reports Iranian indicators of 0.571 in 1975 has grown to 0.782 in 2009, and based on the most recent United Nations human Development report (Oct 6, 2009). Results: Islamic republic of Iran is ranked 88th amongst the 182 world countries and is ranked 12th amongst the 25 regional countries of the 20 year vision plan document. Conclusion: Management and personnel of health sector have a key role to improving the index and as a result take a leading role in human development and improvement of our countryʹs ranking amongst the regional and world countries.