شيوع مصرف طول عمر دخانيات در دانش آموزان دبيرستاني كشور: يك مرور نظام مند

Lifetime prevalence of tobacco use among high school students in Iran: a systematic review

شيوع مصرف سيگار در سنين نوجواني، شاخص ارزشمندي براي پيش بيني وضعيت آينده بار ناشي از سيگار در جامعه است. با توجه به طيف وسيع ارقام ارايه شده در پژوهش‌هاي گوناگون در ايران، هدف از انجام اين مطالعه، تعيين شيوع مصرف طول عمر دخانيات در دانش آموزان دبيرستاني كشور در چارچوب مرور نظام مند بوده است. در اين مطالعه از روش‌هاي گوناگون جستجوي بانك‌هاي خارجي و داخلي و جستجوي دستي استفاده شد. مطالعات اصيل مشاهده‌اي به زبان فارسي و انگليسي، بدون محدوديت زماني خاص، كه شيوع مصرف طول عمر سيگار، قليان و چپق را در جمعيت دانش آموزان دبيرستاني عنوان كرده بودند، وارد اين مطالعه شده و مورد ارزيابي كيفي قرار گرفتند. بعد از استخراج داده‌ها براي شاخص‌هايي كه بيش از دو مطالعه براي آنها يافت شده بود، آزمون هتروژنيتي انجام و متآناليز صورت گرفت. در مجموع، 18 مطالعه وارد اين مطالعه شد. در پسران، تفاوت معنادار در تخمين ميانگين تركيبي شيوع مصرف طول عمر سيگار در سال‌هاي 1380 و پيش از آن (38.6 درصد) با سال‌هاي 1381و بعد از آن (21.5 درصد) وجود داشت (0.001 > P). شيوع مصرف سيگار در اين سنين در ايران در مقايسه با ساير كشورها پايين‌تر است و در مورد پسران در سال‌هاي اخير، روند رو به كاهش يافته شده است. اين يافته‌ها را مي‌توان به تمهيدات كنترلي و پيشگيرانه به كار رفته نسبت داد؛ ولي برخي از مطالعات انجام شده از محدوديت‌هاي كيفي برخوردار هستند كه در اين خصوص، لزوم انجام مطالعات با كيفيت و طولي احساس مي‌شود.

Objective: The prevalence of smoking in the adolescence is a valuable indicator for prediction of national burden of smoking in the future. The aim of this systematic review is to determine the prevalence of lifetime smoking among high school students in Iran. Methods: Various search methods have been used including searching Pubmed, ISI, PsycINFO, CINAHL, Embase, IranMedex, IranPsych and database on drug abuse, as well as hand-searching. All original researches, which had described lifetime use of cigarette, hookah, and pipe among high school students were included in the study with no restriction on date of publication, and were qualitatively assessed. Subsequent to data extraction, heterogeneity test was carried out on indicators for which more than two studies were found and meta-analyses were performed. Results: In total, 18 studies were included in this review. The combined prevalence of lifetime cigarette smoking for boys, girls and total high school students were calculated as 30.9% (95% confidence interval (CI): 25-36.8), 14% (95% CI: 7-20.9) and 21% (95% CI: 15.1-26.9), respectively. The combined prevalence of lifetime cigarette smoking for boys was significantly different (P < 0.001) in the year 2001 and before (38.6%), with the years after 2002 (21.5%). Conclusion: In Iran, the prevalence of smoking in this age range is lower than many other countries and in recent years, a decreasing trend was found in boys. These findings can be attributed to the national control and prevention strategies. However, some studies have several qualitative limitations, which points to the necessity of high quality repeated surveys in the future.