تاثير طرح پزشك خانواده بر شاخص‌هاي سلامت (مقاله كوتاه)

The impact of family physician program on health indicators in Iran (2003-2007)

برنامه پزشك خانواده از ابتداي سال 1384 تاكنون در مناطق روستايي و شهر هاي با جمعيت كمتر از 20000 نفر در حال اجرا است و يكي از مهم‌ترين وظايف آن ارايه خدمات و مراقبت‌هاي اوليه بهداشتي است كه بدون ارايه اين خدمات نمي‌توان از اصطلاح پزشك خانواده براي ارايه صرف خدمات درماني استفاده كرد، زيرا كليه خدمات سلامت به جمعيت تحت پوشش در برنامه پزشك خانواده به شكل فعال ارايه مي‌شوند [1]. با توجه به اين كه سيماي سلامت يك جامعه بر اساس شاخص‌هاي سلامت آن جامعه سنجيده شده و گذر سلامت را بر اساس روند تغييرات اين شاخص‌ها طي زمان برآورد مي‌كنند [2]. ارزيابي تاثير اجراي طرح پزشك خانواده بر شاخص‌هاي سلامت كه از زيج حياتي مراكز بهداشتي ـ درماني روستايي كل كشور اخذ گرديده، ازاهميت ويژه‌اي برخوردار است و مطالعه روند شاخص‌هاي فوق در طول ساليان گذشته مي‌تواند به عنوان يكي از عوامل در ارزيابي طرح مذكور مورد استفاده قرار گرفته و براي سياستگذاران و طراحان طرح نيز قابل توجه و راهگشا باشد. از اين رو پژوهش حاضر با هدف سنجش تاثير اجراي طرح پزشـــك خانواده بر سطح سلامت عمومي و شاخص‌هاي سلامت در سه ماهه نخست سال 1387 به انجام رسيد. از مطالعات خارجي نيز مي‌توان از ارزيابي شاخص‌هاي برنامه بهداشت جنسي و توليد مثل در سال 2002 در آمريكا كه توسط جان تي برتراند و گابريلا اسكودرو انجام شد نام برد [3].

Objective(s): Family Physician” program has been launched since 2005 as a fundamental health plan in Iran. In spite of valuable information gathered through vital horoscope, only a few studies have been done in order to evaluate the performance of this program. So this research has been carried out to assess the impact of this program on heath indicators. Methods & Results: The research involved collecting data about 11 main health indicators extracted from the official annual report of the deputy for health from 2001 to 2006 and analyzing them through t- paired test in SPSS. Statistical analysis shows that the changes in 6 main indicators during these years including infant mortality rate (IMR), crude birth rate, under-5 mortality rate (U5MR), neonatal mortality rate (NMR), maternal mortality rate (MMR), and percentage of deliveries attended by unskilled persons were significant (P < 0.05) and all of the above indicators have decreased during these years . Although other 5 indicators such as crude death rate (CDR), general fertility rate, percentage of deliveries in hospitals ,percentage of family planning coverage and still birth rate had an appropriate improvement during these years , their changes were not statistically significant (P > 0.05). Conclusion: Findings indicates that there is an acceptable improvement in many of the health indicators since starting this program. But this does not mean that the other factors that might have affect on these indicators should not be considered.