آلودگي خاك ها و گياهان پيرامون بزرگراه اروميه- سلماس به برخي فلزهاي سنگين

Contamination of Soils and Plants Along Urmia-Salmas Highway (Iran) to Some Heavy Metals

وسايل نقليه از راه هاي گوناگون موجب آلودگي خاك ها و گياهان پيرامون جاده ها شده و در نهايت اين آلودگي-ها به زنجيره غذايي راه مي يابند. هدف از اين پژوهش، بررسي آلودگي سرب، كادميوم، روي و نيكل در خاك ها و گياهان حاشيه بزرگراه اصلي مسير اروميه- سلماس با بار ترافيكي بالا بود. براي بررسي سطوح آلودگي فلزهاي سنگين در خاك از شاخص ژيوانباشت (Igeo) و براي بررسي توانايي جذب همزمان فلزهاي مورد مطالعه توسط هر گياه از شاخص انباشت فلز (MAI) استفاده شد. نتايج نشان داد غلظت اين فلزها در خاك ها و بيشتر گياهان رشد يافته در پيرامون جاده به گونه اي معني داري (05/0 p ?) بيشتر از نمونه هاي مرجع بود. هم چنين خاك هاي سطحي و گياهان رشد يافته در منطقه مورد مطالعه در مقايسه با سطوح زمينه، نسبتاً آلوده بودند. خاك ها و گياهان پيرامون اين جاده به ويژه به سرب آلوده بودند. از اين رو، چراي دام در اين مناطق ممكن است خطر انتقال احتمالي اين فلزها (به ويژه سرب) به زنجيره غذايي را در پي داشته باشد. به طور كلي غلظت اين فلزها، به ويژه سرب، در گياهاني كه به جاده نزديك تر بودند، بيشتر بود. هم چنين گياه بومادران (Achillea millefolium L.) با مقدار MAI برابر با 01/100 در مقايسه با ديگر گياهان توانايي بهتري در جذب همزمان فلزهاي مختلف داشت. برپايه نتايج اين پژوهش، انجام اقداماتي براي مديريت خاك و چراي گياهان پيرامون جاده ها ضروري است.

Vehicles contaminate soils and plants along the roadside by different ways and finally these contaminants enter the food chain. The aim of this study was to assess Pb, Cd, Zn and Ni contamination of soils and plants around the Urima-Salmas highway with heavy traffic. Geoaccumulation index (Igeo) was calculated for characterizing the contamination levels of heavy metals in the soils. Metal accumulation index (MAI) was also employed for assessing simultaneous accumulation of the studied metals by each plant. Results showed that concentrations of these metals were higher than those of the control samples (p ? 0.05) for soils and most of the plants grown in the roadside. In comparison with background areas, surface soils and plants grown along the roadside were relatively contaminated. Also soils and plants of the roadside were specifically contaminated with Pb. Therefore, animal grazing in this site would be of potential transfer risk of these metals (especially Pb) to the food chain. In general, concentration of the metals, specifically Pb, was higher in plants which were closer to the road. In comparison with other plants studied, Yarrow plant (Achillea millefolium) with MAI = 100.01 had better ability for simultaneous absorption of different metals. According to the results of this study, actions are needed to be applied for better management of the soils and grazing of the plants in the roadsides.