بررسي راهبردي آموزش حفاظت از محيط زيست در ايران:ضرورت‎ها و تنگناها

Strategic Review of Environmental Protection Education in Iran: Necessities Bottlenecks

اصل پنجاهم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به‌صراحت حفاظت از محيط زيست را يك وظيفه عمومي بيان داشته، اما علي‌رغم اين تصريح قانوني وضعيت محيط زيست در ايران به شدت نگران‌كننده است؛ به طوري كه بنا بر گزارش شاخص عملكردي محيط زيست در سال 2006، رتبه ايران از ميان 133 كشور جهان با عدد شاخص 70 در مقام 53 قرار گرفته است. در دوره ارزيابي بعدي در سال 2008، رتبه عملكرد محيط زيست ايران با 15 پله نزول به 68 مي‌رسد و در آخرين رده‌بندي در سال 2010 نيز محيط زيست ايران با 10 پله نزول دوباره و امتياز اندك 60 به رتبه 78 تنزل يافته است. انتشار اين آمارهاي رسمي اين نكته را به ذهن متبادر مي‌كند كه بازيگران عرصه محيط زيست ايران اعم از توده‌هاي مردم، جامعه دانشگاهي، بنگاه‌هاي اقتصادي و در راس همه دولت در زمينه حفاظت از محيط زيست و جلوگيري از گسترش تخريب و آلودگي آن ناموفق بوده‌اند. با اندكي كاوش مي‌توان دريافت كه يكي از مهم‌ترين مشكلات و موانع موجود در عرصه حفاظت از محيط زيست در ايران، نبود آگاهي و اطلاعات در ميان تمامي لايه‌هاي اجتماع است. بدين منظور در قوانين مختلف برنامه‎ توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، دولت موظف به تقويت و توانمندسازي سازوكارهاي لازم جهت گسترش آموزش‌هاي عمومي و تخصصي در زمينه محيط زيست شده است. اين تحقيق در صدد نشان‌دادن نقش و كاركرد آموزش در حفاظت از محيط زيست و رويكرد ايران نسبت به نهادينه‌سازي چنين آموزش‎هايي است.

According to Article 50 of the Islamic Republic of Iran’s Constitution, protection of the environment is a public duty. However, despite that legal stipulation, situation of environment in Iran is very grave. According to Environmental Performance Index report of 2006, Iran’s index was 70 making the country rank 53 among 133 countries. In 2008, Iran’s index went down 10 grades to 60 with the country ranking 78. Such official figures show that major environmental players in Iran, including ordinary people, academics, economic corporations, and most importantly, the government, have been unsuccessful in their effort to protect the environment and prevent its destruction and contamination. One of the most important problems and obstacles on the way of environmental protection in Iran is lack of awareness among all social classes of the Iranian society. According to economic, social and cultural development plan laws, the government has been obligated to bolster necessary mechanisms for the promotion of public and specialistic education on environment. The present research tries to show role and performance of education in protecting the environment and Iran’s approach to institutionalizing such education.