برآورد حجم اقتصاد زيرزميني در ايران با استفاده از روش غيرمستقيم

An Estimation of Underground Economy in Iran Using Indirect Method

پديده اقتصاد زيرزميني كه در چند دهه اخير گسترش، و اهميت فراواني در كشورهاي مختلف يافته است، پديده جديدي نيست و در همه نظام هاي شناخته شده در جهان كم و بيش وجود دارد.هر چند ممكن است به صورت هاي متفاوتي ظاهر شود.داشتن اطلاعات از اندازه اقتصاد زيرزميني براي بررسي اثر بخشي سياست هاي پولي و مالي، شكاف مالياتي، فرار مالياتي، رشد اقتصادي و توزيع درآمد بسيار مهم است. افزايش نرخ بيكاري، فرار مالياتي و اختلاف زياد بين وصول ماليات ها و ظرفيت مالياتي،بدتر شدن توزيع درآمدي و كاهش درآمد سرانه، اختلاف بين هزينه و درآمد خانوارهاي ايران شواهدي هستند كه نشان مي دهند حساب هاي ملي ايران واقعيت هاي اقتصادي را گزارش نمي كنند، اصلي ترين دلايل آن نيز گزارش يا ثبت نشدن و يا مشكلات در اندازه گيري برخي از فعاليت هاي اقتصادي در ايران است. در اين پژوهش به برآورد حجم اقتصاد زيرزميني ايران با استفاده از روش تقاضاي پول نقد در سال هاي 1352-1386 مي پردازيم.نتايج نشان مي دهد كه ميانگين نسبت اقتصاد زيرزميني به GDP در اين دوره در حدود 20 درصد است، كه نتيجه به دست آمده تا حدودي شواهد موجود را تاييد مي كند.

Underground Economy (UE) has grown in most countries during the last decades. Although this is not a new phenomenon in economics and could be seen in any economic system, but its size and determinants varies from country to country. It is important to have an idea about it and access to some information about UE to make policies for reducing tax invasion, promoting economic growth and improving income distribution. Macroeconomic indictors in Iran , such as unemployment rate, the gap between income tax and tax capacity, the gap between income and expenditures of household in household surveys and income distribution indexes show that the national accounts are not completely qualified for showing all the economics facts and it is partly due to UE in Iran. In this article we estimate the size of UE in Iran during the 1973-2005 periods by using currency demand approach. The results show that average UE size in that period is about 20 percent of GDP.