نگرشي نو به گورهاي كلان سنگي آذربايجان شرقي

Large stone graves of Azerbaijan, according to new result of Zrdkhaneh study

ميزان گسترش قبور نوع كورگاني در محدوده وسيعي از آناتولي تا جنوب لوانت در طي هزاره‌هاي چهارم تا هزاره اول ق.م موضوعي بحث بر انگيز و گسترده است. بسياري از محققان به دليل گسترده نبودن مطالعات، براي توضيح اين پديده، در مناطق درون مرزي خصوصاً در استان‌هاي اردبيل و آذربايجان شرقي، تركيبي از چند شاخصه از جمله مهاجرت اقوام، انتشار و تقليد سبك‌هاي خارجي را پيشنهاد كرده‌اند. محوطه زردخانه به دليل قرارگيري در ميان چندين قلعه اقماري كوچك كه شواهدي از قبور نوع كورگاني، متعلق به دوره مفرغ تا آهن را ارايه مي‌دهند و در حال حاضر ناشناخته مانده‌اند از اهميت خاصي برخوردار بوده و احتمالاً در مركزيت آن‌ها قرار داشته است. شواهدي از قبيل ميزان پراكندگي اشيا در كنار قبور، قرارگيري آن در كنار جاده مهم ارتباطي، وجود معادن غني فلز و سنگ در اطراف آن، تغيير در ابعاد و همچنين موقعيت مكاني قبور نشان دهنده وجود نوعي سيستم اجتماعي پيشرفته و طبقه حاكمه در اين منطقه است كه طي برهه زماني خاصي(هزاره دوم ق.م) ارتباط فرهنگي زيادي را با مناطق اطراف داشته و به نوعي برتري سياسي و نظامي خود را بر آن‌ها اعمال مي‌كرده است. قبور اين محوطه همگوني‌هايي با قبور نوع كورگاني متعلق به هزاره دوم ق.م، استان‌هاي اردبيل و آذربايجان شرقي و در مناطق برون مرزي با گورهاي كلان سنگي ارمنستان، جمهوري آذربايجان، گرجستان، جنوب روسيه و آناتولي نشان مي‌دهند

The most important characteristics of the occupants of the second millennium BC in northern Iran and its adjacent regions such as the provinces of East Azerbaijan, Ardabil, Azerbaijan Republic, Armenia and southern Russia, is the settlements containing castles with defense walls and huge stone graves as well using bronze artifacts and production of gray and buff polished pottery. The presence of a large number of Kurgan graves distributed on the wider areas of East Azerbaijan to southern Russia which often lack residential areas, have been the fundamental problems concerning architectural patterns of their culture. In this paper it is attempted through comparative study to represent the main features of the second millennium BC in Eastern Azerbaijan on the basis of zard khaneh excavation and nearby regions.