بررسي حجم و پارامترهاي آماري رسوب شناسي در آبراهه هاي بالادست اتوبان تهران - قزوين، واقع در حوزه آبخيز خور و سفيدارك

Investigation on volume and statistical parameters of sedimentology in upstream channels of Tehran - Qazvin Highway located in Khor-Sefidarak Basin.

تفاوت در اندازه ذرات پايين دست رود، ابزار مناسبي براي درك بهتر سير تكاملي و تغييرات مورفولوژيكي كانال رودخانه شامل انتقال رسوب، مهاجرت بستر كانال، خطر سيلاب و فعاليت هاي انساني مي باشد. مطالعه حاضر به بررسي رسوب شناسي و رسوبات توليدي مراتع بالا دست اتوبان تهران- قزوين مي پردازد كه در حوضه خور و سفيدارك، در شمال شهرستان هشتگرد و در استان تهران قرار گرفته است. دو آبراهه اصلي با بستر گراولي- ماسه اي به عنوان زهكش هاي اصلي اين منطقه مورد مطالعه قرار گرفته اند و هدف از انجام اين مطالعه، بررسي تغييرات اندازه ذرات براساس پيوستگي رسوبي و ارتباط آن با عوامل بافتي نظير جور شدگي، كج شدگي و كشيدگي و محاسبه تقريبي حجم رسوبات پشت سدها مي باشد. اين عامل ها در غالب 66 نمونه و از بالا دست به طرف پايين دست در سرشاخه هاي خور و سفيدارك، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته اند. تمام فاكتورهاي طبيعي (رودهاي فرعي و منابع رسوب جانبي) و نيز فاكتورهاي غير طبيعي (مانند بندها) در تغييرات بافتي در اين سيستم موثر مي باشند و نتايج حكايت از پيوستگي رسوبي در طول آبراهه ها دارد، كه به علت آهنگ منظم شيب در طول بستر كانال مي باشد. ذرات رسوبي در طول اين سرشاخه از جورشدگي متوسطي برخوردارند كه به سمت پايين دست به واسطه ورود آبراهه هاي فرعي و افزايش تعداد سازند-هاي سهيم در توليد رسوبات و در كل افزايش تنوع رسوبي، جور شدگي كاهش و به سمت ضعيف تمايل پيدا كرده است. بررسي حجم رسوبات كف نشان مي دهد كه حجم باركف در سرشاخه خور 6/271 متر مكعب در سال و در سرشاخه سفيدارك 3/246 متر مكعب در سال است.

Differences in particle size through downstream is a proper tool to understand evolution steps and river channel morphological changes, including sediment transport, channel migration context, the risk of floods and human activities. The present study investigated sediment deposits in upper rangelands of Tehran- Qazvin highway located in Khur-Sefidarak Basin, Tehran Province. Two main channels with Gravelly- sand bed as the main drainage channels were studied. The aim of this study was to investigate changes in particle size based upon sedimentology and its correlation with textural parameters including sorting, skewness, and kurtosis and calculating the approximate volume of sediments behind dams. These parameters were analyzed by sampling 66 samples from upstream to the downstream side of the Khor-Sefidarak channels. All natural factors (secondary branches and sediment sources) and non-natural factors (such as small dams) were effective in tissue changes on this system and the results indicated the continuity of sediment along the channels due to regular gradient of channel bed. Sediment particles through these two channels had a medium sorting. Sorting decreased toward downstream, because of facing secondary branches and increment of shared formation number and totally increased diversity in sediments. Results of bed sediment volume showed that the amounts of bed load sediment through Khor and Sefidarak branches were 271.6 and 246.3 cubic meters per year, respectively.