بررسي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ‌هاي گياه دارويي عنّاب (Ziziphus jujuba Mill.) با استفاده از نشانگر مولكوليAFLP

A study on genetic variation in Iranian Jujube (Zizyphus jujuba Mill.) genotypes using molecular AFLP marker

عنّاب (Ziziphus jujuba Mill.)يكي از گياهان ارزشمند دارويي مي باشد كه به دليل برخورداري از موسيلاژ، انواع ويتامين، پكتين، آلكالوييد، تركيبات فنلي و اسيدهاي چرب اهميّت زيادي در صنايع دارويي دارد. اين گياه علاوه بر استفاده دارويي داراي جنبه زينتي نيز بوده و در جلوگيري از فرسايش خاك و بيابان زدايي كاربرد وسيعي دارد. اين پ‍ژوهش به منظور ارزيابي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ هاي عنّاب با استفاده از نشانگر مولكولي AFLP انجام شد. جمعيتي شامل 29 ژنوتيپ عنّاب از نقاط مختلف كشور انتخاب گرديد و توسط 15 جفت آغازگر AFLP مورد ارزيابي قرار گرفت. به منظور تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزارهاي EXCEL و NTSYS استفاده شد. ماتريس تشابه با استفاده از ضريب جاكارد، تجزيه خوشه اي با الگوريتم UPGMA و تجزيه به مختصات اصلي انجام شد. 12 جفت از 15 جفت آغازگر AFLP، داراي چندشكلي بودند. اين آغازگرها در مجموع 689 باند توليد كردند كه 44 عدد از آنها چندشكلي نشان دادند. بر‌اساس نتايج حاصل از دندروگرام، ژنوتيپ هاي مورد مطالعه به هشت گروه مجزا در سطح تشابه 75/0 تقسيم شدند. نشانگر AFLP به طور مشخص توانست سه گروه قم، اصفهان و خراسان را تفكيك نمايد. دقّت اين تفكيك در حدّي بود كه گروه خراساني به صورت كاملاً خالص و مجزا از ساير گروه ها قرار گرفت. نتايج حاصل از تجزيه خوشه اي در تجزيه به مولفه هاي اصلي نيز تاييد شد. دو گروه قم و اصفهان به صورت مجزا تفكيك شدند؛ بنابراين اين مناطق (نواحي مركزي) را مي توان با اطمينان بالايي به‌عنوان يكي از خاستگاه هاي عنّاب معرّفي نمود. به طور كلي كارايي بالاي اين نشانگر در تفكيك و جداسازي ژنوتيپ ها قابل ملاحظه است.

Jujube (Ziziphus jujube Mill.) is one of the important medicinal plants belong to Rhamnaceae family. Jujube containes mucilage, vitamins, pectin, alkaloids, phenol compounds, and fatty acids. Therefore, it is important in the pharmaceutical industries. In addition to medicinal uses, the species has ornamental use as well. It has also been widely used in preventing soil erosion and desertification. This research was performed to evaluate genetic diversity of Iranian jujube genotypes using molecular AFLP marker. Twenty nine Jujube genotypes were selected from different parts of the country. Their molecular characteristics were assessed by 15 AFLP primers. Similarity matrix was generated using the Jaccard coefficient. Cluster analysis was carried out by UPGMA algorithm and Principle Coordinate Analysis. Twelve primers showed polymorphism. The primers produced 689 bands of which 44 bands showed polymorphism. Based on the dendrogram, the genotypes were divided to eight groups at 0.75 similarities. AFLP marker precisely separated the Qom, Isfahan and Khorasan groups. This resolution was very precise, so that Khorasan group was absolutely pure and separated from other groups. Cluster analysis result was confirmed by principal components analysis. Qom and Isfahan alocated in the same group. Therefore, the two genotypes may be considered as a common origin with high confidence. High efficiency of the applied marker in separation of genotypes was significant.