مطالعه رفتار ميوزي و باروري دانه‌ي گرده در گياه دارويي مشگك

Meiotic behavior and pollen viability of Ducrosia anethifolia (DC)

مشگك با نام علمي Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss، بومي ايران بوده و به علت خواص دارويي فراواني كه دارد، در طب سنتي از اهميت بالايي برخوردار است. در اين تحقيق رفتار ميوزي و نيز قدرت باروري دانه گرده اين گياه مورد بررسي قرار گرفت. براي بررسي مراحل مختلف ميوز و تعيين ناهنجاري‌هاي ميوزي، گل‌آذين نارس گياه مشگك جمع‌آوري و مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان داد كه عدد پايه كروموزومي در اين گياه 11=n است كه در مرحله دياكينز به‌صورت بي‌والانت‌هاي حلقوي و ميله‌اي جفت مي‌شوند، هرچند كه تعداد معدودي يوني‌والانت و كوادري‌والانت هم در اين مرحله ديده شد. امّا در بررسي مراحل مختلف تقسيم ميوزي گياه مشگك، ناهنجاري‌هاي ميوزي شامل چسبندگي كروموزومي، كروموزوم تاخيردار، مهاجرت زود‌هنگام كروموزوم‌ها، توده كروماتيني و ميكرونوكليوس در فراواني كم مشاهده گرديد. شاخص ميوزي اندازه‌گيري و چهار سلول با اندازه برابر در مرحله تتراد، طبيعي در نظر گرفته شد. قدرت باروري دانه گرده نيز با توجه به رنگ‌پذيري آن ارزيابي گرديد. دانه‌هاي گرده رنگ شده با اندازه طبيعي به طور بالقوه بارور و طبيعي در نظر گرفته شد. البتّه با توجه به شكل‌گيري بي‌والانت طبيعي در بيشتر سلول‌هاي مطالعه شده و بالا بودن شاخص ميوزي، رفتار ميوزي گونه طبيعي و رنگ‌پذيري دانه گرده 97 درصد ارزيابي شد.

Ducrosia anethifolia (DC) Boiss as a medicinal plant is a biennial herb of the Apiaceae family. Its origin is Iran and possessed n=11 (2n = 2x = 22) chromosome number forming mainly both rod and ring bivalents with some quadrivalents and univalents. A variety of abnormal chromosomal behaviors including chromosomal stickiness, bridge, laggards, micronucleus and precocious chromosome migration were observed, albeit with low frequency. Meiotic index was estimated. Tetrads with 4 equal-sized cells were considered normal and any deviation as abnormal. Pollen fertility was estimated by stainability. Few meiotic abnormalities were observed; as a consequence, high pollen fertility was concluded. Well-filled pollen grains with stained nuclei were regarded as fertile while shriveled, smaller microspores and unstained pollen were counted as sterile. This study reveals that meiosis in the species is normal, with high meiotic index and regular bivalent formation in most of the studied cells. Furthermore, the pollen stainability was 97% in this case.