تاثير اندازه ذرات، روش و مدت زمان اسانس‌گيري بر كمّيت و كيفيت اسانس گياه Pimpinella affinis Ledeb.

The effects of different mesh sizes, methods and periods of distillation on essential oil content and composition of Pimpinella affinis Ledeb.

تركيب‌هاي ليمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن، گايجرن، الميسين و جرماكرن B كاربردهاي فراواني در فرمولاسيون فرآورده‌هاي دارويي، آرايشي و بهداشتي و عطرسازي دارند كه در اسانس گياه Pimpinella affinis Ledeb. (گونه بومي ايران و تركيه) يافت مي‌‌شوند. در اين تحقيق، اندام‌هاي هوايي گياه در مرحله گلدهي و بذردهي از ايستگاه تحقيقاتي البرز كرج جمع‌آوري گرديد و پس از خشك شدن در دماي آزمايشگاه، با سه روش: تقطير با آب و بخار، تقطير با آب و تقطير با بخار مستقيم، مطابق آزمون‌هاي طراحي شده توسط روش آماري تاگوچي با سه عامل روش، زمان و اندازه ذره‌اي در سه سطح اسانس‌گيري گرديد تا تاثير كمّي و كيفي عامل‌ها بر روي اسانس مشخص شود. سپس بازده استخراج اسانس براي هر كدام محاسبه شد و تركيب‌هاي موجود در اسانس‌ها توسط كروماتوگرافي گازي (GC) و گاز كروماتوگراف متصل به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) شناسايي و درصد تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده آنها تعيين شد. بررسي ميانگين داده‌ها (بازده اسانس‌ها) نشان داد كه اندازه مش 20 در روشهاي تقطير با بخار و تقطير با آب مقادير بيشتري از تركيب‌هاي ليمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن و گايجرن حاصل مي‌شود. براي الميسين و جرماكرن B اندازه مش40، روش تقطير با بخار و زمان 5/2 ساعت بهترين نتيجه را مي‌دهد. بيشترين بازده اسانس در روش تقطير با آب و بخار با اندازه مش 20 و كمترين نيز در همين روش با مش 14 مي‌باشد. بنابراين، با انتخاب شرايط اسانس‌گيري مي‌توان به درصد دلخواه از ميزان اسانس و تركيب مورد نظر دست يافت.

Limonene, trans-?-bergamoten, geijeren, elemicine and germacrene B are being used widely in the formulation of pharmaceutical products, cosmetics, hygienic applications, and aromatization. These compounds are found in essential oils of Pimpinella affinis Ledeb. (a species native to Iran and Turkey). In the present study, aerial parts of the plant were collected in flowering and maturity stages from Alborz Research Station of Karaj, and dried in room temperature. Three methods of oil extraction including hydro distillation, water & steam distillation and direct steam distillation were applied based upon Taguchi statistical method in three levels to determine the quantitative and qualitative effects of the parameters namely method, time and mesh on essential oil. Essential oil yields were calculated based on dry weight. Identification of the compounds and determination of compounds percentage were done by GC and GC/MS. Mean comparisons of essential oil yield showed that more content of limonene, trans-?-bergamoten and geijeren was obtained by mesh size 20 in hydro-distillation and steam distillation methods. Mesh size 40 and time 2.5 h gave the best result for elemicine and germacren B in steam distillation method. The maximum and minimum essential oil yield was respectively obtained by mesh size 20 and 14 in water & steam distillation method. Therefore, deseirable percentage and compounds of the essential oil could be achieved from Pimpinella affinis Ledeb. by selection of the condition of essential oil extraction.