تاثير منابع مختلف فسفر بر عملكرد و جذب عناصر آفتاب‌گردان تحت دو سيستم كشت

Effect of the various sources of phosphorus on yield and nutrient uptake of sunflower under two cropping system

كودهاي زيستي، متشكل از ريزموجودات مفيد، به‌عنوان جايگزين مناسبي براي كودهاي شيميايي در توليد محصولات زراعي در سامانه‌هاي كشاورزي پايدار محسوب مي‌‌گردند. اين پژوهش با هدف بررسي اثرات باكتري‌‌هاي حل‌كننده فسفر، قارچ‌‌هاي ميكوريزا و اندوفيت بر عملكرد و جذب عناصر آفتاب‌گردان در كشت آن با شبدرهاي ايراني و برسيم در مزرعه آزمايشي مركز تحقيقات كشاورزي ايلام در سال 1388 انجام شد. عوامل آزمايش شامل قارچ ميكوريزا Glomus mosseae، قارچ اندوفيت Piriformospora indica، باكتري‌‌هاي حل‌كننده فسفر (Bacillus lentus + Pseudomonas putida)، كود شيميايي كامل، خاك غيراستريل، خاك استريل و سيستم كاشت در دو سطح كشت و كشت نكردن مخلوط دو شبدر ايراني و برسيم زير پوشش آفتاب‌گردان بودند. نتايج آزمايش نشان‌دهنده سودمندي‌هاي تلقيح گياه آفتاب‌گردان با قارچ ميكوريز و اندوفيت و نيز تلقيح با باكتري‌هاي افزاينده رشد در مقايسه با عدم كاربرد آن‌ها بر جذب عناصر و عملكرد دانه آفتاب‌گردان بود. كشت زير پوشش آفتاب‌گردان با مخلوط دو شبدر ايراني و برسيم موجب افزايش ميزان نيتروژن دانه و اندام‌‌هاي هوايي و نيز ميزان فسفر دانه آفتاب‌گردان گرديد، اما تاثيري بر ميزان فسفر اندام‌‌هاي هوايي، عملكرد دانه و عملكرد زيست‌توده نداشت. با توجه به نتايج به‌دست آمده، كاربرد باكتري‌‌هاي حل‌كننده فسفر، قارچ‌‌هاي ميكوريزا و اندوفيت و نيز كشت لگوم‌ها زير پوشش كانوپي آفتاب‌گردان مي‌تواند راه‌كاري براي طراحي زراعت آفتاب‌گردان در يك روش كشت زراعي كم نهاده باشد.

Biofertilizer is a substance which contains living microorganisms which can use instead of chemical fertilizer in sustainable crop production. The effects of phosphate solubilizing bacteria; root endophytic fungi (EF) Piriformospora indica, and Arbuscular mycorrhizal fungus (AMF) Glomus mosseae on growth and nutrient uptake of sunflower plants grown in mixture with two clover species, Persian clover and berseem clover, were investigated at the experimental farm of Ilam agriculture center. The treatments were consisted of sunflower colonized and non-colonized by P. indica or Glomus mosseae, inoculated by phosphate solubizing bacteria (Bacillus lentus + Pseudomonas putida), non-fertilizer soil, non-sterilized and sterilized soil, and two cropping system which consisted of mixture clover of Persian clover and brseem clover at the ration of 1:1 under sunflower canopy. Result indicated the benefits of colonization of sunflower plants with mycorrhizal and endophytic fungi as well as inoculated with bacteria on increasing growth, nutrient uptake and yield compared with their non-application of sunflower. Sunflower cultivation covered with a mixture of two clovers spices achieve increased yield and shoot nitrogen and phosphorus of sunflower seeds, but no effect on shoot phosphorus, grain yield and biomass yield. According to the results, the use of phosphate solubilizing bacteria, mycorrhiza and endophytic fungi and legumes cultivated under canopy cover could be a mechanism for designing sunflower farming under system with low input.