اثر مرحله فنولوژيك بر ارزش رجحاني گونه هاي گياهي مورد چراي شتر بلوچي در مراتع شهرستان زرين دشت

Effects of plant phenological stages on preference value of Baluchi camel in Zarrin Dasht rangeland

اين مطالعه با هدف بررسي اثر مرحله فنولوژيك و نوع گونه بر ارزش رجحاني گونه هاي گياهي مورد چراي شتر بلوچي در مراتع شهرستان زرين دشت انجام شد. پس از انتخاب مناطق كليدي، در هر يك از تيپ هاي گياهي، 10 پلات 2×2 متري مستقر و گونه-هاي گياهي موجود شناسايي و درصد پوشش آنها ثبت گرديد. ارزش رجحاني گونه هاي گياهي در دو مرحله فنولوژيك (شروع رشد رويشي و گلدهي) با استفاده از روش زمان سنجي محاسبه شد. با استفاده از GLM، ابتدا اثر مرحله فنولوژيك، گونه گياهي و همچنين اثر متقابل آنها بر ارزش رجحاني گونه هاي گياهي مطالعه شد. بعد از معني دار شدن اثر متقابل گونه و مرحله فنولوژيكي بر ارزش رجحاني، از آزمون تجزيه واريانس يكطرفه براي مقايسه ارزش رجحاني گونه هاي گياهي مختلف در هر مرحله فنولوژيك به صورت جداگانه استفاده شد. نتايج نشان داد كه مرحله فنولوژيك، گونه گياهي و اثر متقابل آنها تاثير معني داري بر ارزش رجحاني گونه هاي گياهي توسط شتر داشت، به‌طوري كه در مرحله رشد رويشي، غالب چراي دام به ترتيب مربوط به گونه هاي Ziziphus spina-christ، Seidlitzia rosmarinus و Tamarix aphylla با ميانگين 21/0، 1/0 و 09/0 اختصاص داشت. در واقع چراي دام در مرحله رشد رويشي گونه هاي بوته اي و درختچه اي را شامل مي شد، اما در مرحله گلدهي چراي دام به سمت گونه هاي علفي تغيير يافت، به‌طوري كه در مرحله گلدهي، غالب چراي دام به ترتيب مربوط به گونه هاي Stipa capensis،Plantago stocksii با ميانگين 66/6 و 44/4 اختصاص داشت. به‌‌طور كلي با توجه به جثه بزرگ شتر انتظار مي رفت، اغلب چراي آن مربوط به گونه هاي درختچه-اي باشد، اما در صورت دسترسي مناسب به گونه هاي علفي يكساله، اغلب چراي دام از اين گونه ها بود. بنابراين اين دام در شرايطي كه گونه‌هاي يكساله در تركيب پوشش گياهي وجود داشته باشند، قادر به استفاده از آنها در كنار سرشاخه خواري است.

This study aimed to investigate the effects of phenological stages and species composition on preference value of grazed species by Baluchi camels in Zarrindasht rangeland, Fars province. Key areas were selected in each vegetation types and plant cover were then recorded in ten 2×2 meter plots. Preference values of all species were estimated by recording the time camels spend to graze and browse form edible plants in 2 phenological stages (vegetative and flowering stages). General Linear Model was used to evaluate the effect of phenological stages, plant species and their interactions on preference value. The preference value of plant species in various phenological stages were significantly different and one way ANOVA and post-hoc test were used to compare preference value of different species in each phenological stage, separately. According to results, species such as Ziziphus spina-christ, Seidlitzia rosmarinus and Tamarix aphylla were the most grazed species by camels with measured averages preference indices of 0.21, 0.1 and 0.9, respectively. In flowering stage, the camelʹs diet preferences were changed towards non-woody species such as Stipa capensis (annual) and Plantago stocksii (perennial) with 6.66 and 4.44 average preference values, respectively. Results showed that camel besides browsing has tendency to graze on annual species.