بررسي نقش عوامل فردي و اجتماعي بر روي شاخص سطح مشاركت بهره‌برداران در طرح‌هاي حفاظت از آب و خاك در منطقه اوارد شهرستان بهشهر

An investigation of social and subjective role on participation rate of users in Avaroud catchment

نظر به اين كه امروزه مشاركت به يك جز اجتناب ناپذير از طرح هاي حفاظت از آب و خاك و آبخيزداري تبديل شده است، بنابراين لازم و ضروري است كه عوامل تاثيرگذار و موثر بر روي اين فرآيند را شناسايي كرد. تحقيق توصيفي و از نوع پيمايشي بوده، جامعه آماري مورد بررسي گروه بهره برداران ساكن در 11 روستا موجود در حوزه آبخيز اوارد شهرستان بهشهر (2695n=) بودند كه با استفاده از رابطه كوكران و روش نمونه گيري تصادفي 219 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقيق پرسشنامه بود كه روايي آن بر مبناي نظر متخصصان و كارشناسان مورد بررسي قرار گرفت و پايايي آن از طريق آزمون كرونباخ آلفا در 20 نمونه، خارج از جامعه آماري مورد ارزيابي قرار گرفت و معادل 83/0 به‌دست آمد، پس از تكميل پرسشنامه‌ها اطلاعات طبقه بندي و با بهره گيري از آمار توصيفي و شاخص‌هاي مركزي، براي تجزيه و تحليل داده‌ها از آماره مربع كاي و براي تعيين ميزان همبستگي بين متغيرها، از ضريب همبستگي اسپيرمن استفاده شد. نتايج نشان مي دهد رابطه ميان تعداد افراد تحت تكفل، سطح تحصيلات و سطح منزلت اجتماعي با متغير شاخص سطح مشاركت در عمليات حفاظت از آب و خاك به خصوص بندهاي رسوب گير و تراس‌بندي معني دار نيست. همچنين يافته ها نشان مي دهند بين متغيرهاي سن، سطح نگرش نسبت به مشاركت، آينده نگري، سطح اعتماد به افراد مختلف، مشاركت در نهادهاي اجتماعي و تمايل براي انجام كارهاي جمعي با متغير شاخص سطح مشاركت در عمليات حفاظت از آب و خاك، رابطه مثبت و معني داري وجود دارد. در نتيجه به‌منظور حفاظت از خاك در طرح هاي اصلاحي در حوزه هاي آبخيز، همواره بايد به بررسي عوامل فردي و اجتماعي و رواني تاثيرگذار بر روي اين مقوله پرداخته شود تا با استفاده از پتانسيل هاي مشاركتي ساكنين حوزه آبخيز كه همواره ضامن افزايش كارآيي طرح هاست، باعث جلوگيري از سيل و تشديد فرسايش خاك در اراضي ‌شود.

Since participation has a key role in the success of all soil and water conservation programs. Monitoring field descriptive approach was used to study 2695 people of eleven villages in Avard watershed located in Behshahr area. Cochran’s formula was used to determine the sample size (n=219) for each village using stratified random sampling method. Questionnaire was used to obtain the data and its reliability was tested by some experts. Also the validity of questioner was calculated using Cronbach Alpha from 20 primary samples, which was 0.83. In order to calculate the obtained data set, it is used central indices to classify the data and Chi-square test is employed to compare the experts and utilisers’ opinions. Spearmanʹs rank correlation coefficient is used to determine the correlation between independence and dependence variables. Results have shown that relationship between number of sponsorship people, education level, and social altitude level with participation index in soil and water protection’s practices are not meaningful. The results showed that there is significantly difference between age, view rate to participation, flash-forward, reliance rate to different people, participation to social charters, and tendency to carrying out the plural activities with partaking adjustment in conservation practice of watershed management, especially, terrace and sediment dams. Hence, in order to protect the soil in revisory plans of watersheds, using of participative potentials of people, who live in each catchment, can guarantee the efficiency of plans as well and can also decrease the soil erosions.