تفسير محيط رسوبي، چينه‌نگاري سكانسي و منشا نهشته‌هاي نيوژن شرق كپه‌داغ و شرق ايران مركزي

Interpretation of depositional environment, sequence stratigraphy and provenance of Neogene deposits eastern Kopet-Dagh and east of Central Iran

در اين مطالعه نهشته هاي نيوژن شرق كپه داغ و شرق ايران مركزي مورد بررسي قرار گرفته اند. اين نهشته‌ها در شرق كپه داغ از دو مجموعه رخساره سنگي گراولي (Gh، Gmg، Gmm و Gcm) و ماسه‌اي (Sm) و چهار عنصر ساختاري CH، SB، GB و SG تشكيل شده است. اين نهشته‌ها از پايين به بالا در سيستمهاي رودخانه‌اي بريده بريده نزديك به منشا با بار بستر ماسه‌اي با سطح اساس پايين و سپس مخروط ‌افكنه نزديك به منشا نهشته شده‌اند. مطالعات چينه‌نگاري سكانسي اين نهشته‌ها بر اساس تغييرات رخساره‌اي نشان دهنده نهشته شدن در يك سكانس رسوبي و در فاصله زماني كاهش فضاي رسوب گذاري است. مطالعات پتروگرافي بيانگر منشا كوه زايي برخوردي و كوه زايي با چرخه مجدد رسوبات در اين حوضه است. نهشته هاي نيوژن مورد مطالعه در شرق ايران مركزي از چهار مجموعه ليتوفاسيس آواري گراولي ( Gp، Gt، Gh، Gmg، Gmm،Gcm)، ماسه‌اي (Sp، St، Sh و Sm)، دانه ريز (سيلتستون) (Fm) و تبخيري (P) و پنج عنصر ساختاري FF، CH، SB، GB و SG تشكيل شده است. اين نهشته‌ها از پايين به بالا در محيطهاي پلايايي، رودخانه بريده بريده نزديك به منشا تا منطقه مياني با بار بستر ماسه‌اي تا گراولي با سطح اساس پايين و سپس مخروط‌افكنه نزديك به منشا نهشته شده‌اند. مطالعات چينه‌نگاري سكانسي نشان ‌دهنده نهشته شدن اين رسوبات در طي دو سكانس رسوبي است. سكانس رسوبي نخست مربوط به زمان افزايش فضاي رسوب گذاري و سكانس رسوبي دوم مربوط به زمان كاهش فضاي رسوب گذاري مي‌باشد. تركيب ماسه سنگها و كنگلومراها و موقعيت تكتونيكي منطقه نشان از منشا كوه زايي قوسي و بلوك قاره‌اي نهشته‌هاي اين حوضه دارد.

In this study, Neogene deposits of eastern Kopet-Dagh and east central Iran have been investigated. These deposits in the eastern Kopet-Dagh Basin consist of two lithofacies associations including gravelly (Gcm, Gmm, Gmg, Gh) and sandy (Sm) that form within four structural elements (SG, GB, SB, CH). From base to up, they were deposited in the braided river with sandy bed load in the alluvial fan depositional systems near the source area. Sequence stratigraphic analysis of Neogene deposits, based on lithofacies variations, indicated that these sediments formed in an area with the low accommodation space. Petrography study indicates that they were derived from collision and recycled orogen tectonic setting. Neogene deposits in the studied area in the east Central Iran are composed of four lithofacies associations including gravelly (Gcm, Gmm, Gmg, Gh, Gt, Gp), sandy (Sm, Sh, St, Sp), fine grain (siltstone) (Fm) and evaporite (P) that formed within five structural elements including SG, GB, SB, CH, FF. These sediments, from base to up, were deposited in playa and proximal to mid sandy-gravelly bed braided river in alluvial fan depositional systems. Sequence stratigraphic analysis indicates that these deposits consist of two sedimentary sequences. The first sequence belongs to high accommodation space and the second one formed during the low accommodation space. Sandstones and conglomerates composition as well as tectonic position of area indicate that the tectonic settings of the source area was probably arc orogen and continental block.