شوك نفتي و بيماري هلندي؛ بررسي موردي ايران

Oil Price Shocks and Dutch Disease: The Case of Iran

در اين مقاله با استفاده از داده‌هاي ماهانه دوره ???? تا ???? و بكارگيري روش VAR ساختاري كيليان، شوك‌هاي ساختاري قيمت نفت را به پنج شوك، يعني شوك عرضه نفت ناشي از اتفاقات سياسي ايران، شوك عرضه نفت ناشي از اتفاقات سياسي اعضاي اوپك، ديگر شوك‌هاي عرضه، شوك تقاضاي جهاني و شوك تقاضاي مخصوص نفت تجزيه كرده‌ايم. سپس با استفاده از معادلات رگرسيوني جداگانه، تخمين زده شده، از روش OLS بر مبناي داده‌هاي سالانه اقتصاد ايران، تاثير هر يك از اين شوك‌هاي ساختاري را بر متغيرهاي اساسي اقتصاد ايران و بروز بيماري هلندي در ايران مورد تجزيه و تحليل قرار داده‌ايم. نتايج نشان مي‌دهد كه علايم بيماري هلندي، الزاماً در پي همه انواع شوك قيمتي نفت مشاهده نشده است؛ اگرچه اين نشانه‌ها بعد از شوك عرضه ناشي از اتفاقات سياسي ايران كاملاً مشهود است. با توجه به نقش انحصاري دولت در توليد و صادرات نفت ايران عجيب نيست اگر بگوييم كه نحوه تاثيرگذاري شوك‌هاي قيمت نفت بر اقتصاد ايران، تا حد بسياري به نحوه عملكرد دولت پس از ورود شوك‌هاي مزبور وابسته است و بروز بيماري هلندي اجتناب‌ناپذير نيست.

Applying the SVAR method of ʹKilianʹ to the monthly data over the period of 1973-2007, in this paper, we decompose oil price shocks into five structural shocks, namely, Iran political supply shocks, OPEC political supply shocks, non- OPEC supply shocks, world demand shocks, and oil specific demand shocks. Then, estimating separate OLS regressions, based on annual data of Iranian Economy, the impact of these structural shocks on main macroeconomic variables, and outbreak of Dutch disease is studied. This paper finds that the symptoms of Dutch disease have not been observed, following different structural shocks, except for Iran political supply shocks. Owing to dominant role of government in production, and export of oil in Iran, it is evident that the effect of oil price shocks, to a large extent depends on the government conduct, and the Dutch disease is not an inevitable reality for the Iranian economy.