بررسي وضعيت خود و دگر سازگاري در تعدادي از ژنوتيپ هاي

Determination of Self and Cross Compatible Genotypes Obtained from Almond Breeding Program

يكي از مشكلات توليد بادام خودناسازگاري است كه موجب كاهش شديد تشكيل ميوه و نهايتا ايجاد مشكل در مديريت باغ مي گردد. بنابرين اصلاح بادام به منظور ايجاد ارقام خودسازگار اهميت بالايي دارد. اين تحقيق به منظور شناسايي ژنوتيپ هاي خودسازگار و دگر سازگار در 38 ژنوتيپ انتخاب شده بادام حاصل از تلاقي رقم خودسازگار تونو ( والد پدري ) و رقم خودناسازگار شاهرود 12 ( والد مادري ) از طريق بررسي ميزان تشكيل ميوه در باغ و مطالعه ميكروسكوپي رشد لوله گرده پس از عمل خودگرده افشاني و دگرگرده افشاني انجام شد. به منظور تعيين ميزان تشكيل ميوه در هر درخت ابتدا چهار شاخه با تعداد گل كافي در مرحله بالوني انتخاب و در داخل كيسه‌هاي مخصوص گرده‌افشاني قرار داده شدند. عمل خودگرده افشاني به صورت دستي انجام شد. درصد تشكيل ميوه اوليه محاسبه شد و هر 15 روز يك بار شمارش، تكرار شد. در نهايت پس از هشت هفته درصد تشكيل ميوه نهايي محاسبه شد. همچنين يك شاخه نيز به منظور مقايسه درصد ميوه دهي به صورت طبيعي (شاهد) با روش خود گرده افشاني در نظر گرفته شد. ژنوتيپ شماره 23 با ميزان تشكيل ميوه 23/18% (حاصل از خودگرده افشاني) به عنوان خودسازگارترين ژنوتيپ شناخته شد. مقايسه ميزان تشكيل ميوه در شاخه شاهد با ميزان تشكيل ميوه حاصله از خودگرده افشاني در ژنوتيپ هاي خودسازگار نشان داد كه دگرگرده افشاني باعث افزايش ميزان تشكيل ميوه در ژنوتيپ هاي خودسازگار شده است. به منظور مطاله رشد لوله گرده حاصل از خودگرده افشاني با استفاده از ميكروسكوپ فلورسنس نمونه هاي گل در زمان هاي 24، 72 و 120 ساعت پس از گرده افشاني دستي برداشت شدند. نتايج در دو سال بررسي نشان دادند كه زمان 24 و 72 ساعت پس از خودگرده افشاني به منظور رسيدن لوله گرده به قسمت انتهايي خامه كافي نمي باشد ولي زمان 120 ساعت براي رسيدن لوله گرده به انتهاي خامه در اكثر موارد مناسب بود. در زمان 120 ساعت پس از خودگرده افشاني در سال دوم 47/39 درصد از ژنوتيپ ها خودناسازگار، 68/23 درصد مشكوك، 32/26 درصد خودسازگار و 53/10 درصد كاملا خودسازگار بودند. به منظور بررسي ميزان دگرسازگاري، اثر گرده رقم سهند روي 38 ژنوتيپ مورد آزمايش بررسي شد. از هر ژنوتيپ حداقل 10 گل در زمان 120 ساعت پس از دگرگرده افشاني برداشت شد. نتايج نشان داد كه دو ژنوتيپ كاملا دگرناسازگار بودند و چهار ژنوتيپ به عنوان مشكوك شناخته شدند. 10 ژنوتيپ دگرسازگار و 22 ژنوتيپ به عنوان كاملا دگرسازگار شناخته شدند. نتايج مطالعه ميكروسكوپي رشد لوله گرده حاصل از خود و دگرگرده افشاني تا حدود قابل توجهي با نتايج باغ مطابقت داشت. بنابراين مشاهده رشد لوله گرده توسط ميكروسكوپ فلورسنس به عنوان يك روش مفيد و تكميلي به منظور تشخيص ژنوتيپ هاي خودسازگار و دگرسازگار بعد از اينكه ژنوتيپ ها شروع به گلدهي كردند، شناخته شد.

Self-incompatibility is one of the most prominent inhibiting factors in almond production which reduces fruit set, making orchard management difficult. Therefore, breeding of almond to produce self-compatible genotypes is indispensably important. In this research work, pollen tube growth rate was studied in 38 genotypes obtained from crossing between Touno (male parent) and Shahrood 12 (female parent). Flowers of each progeny was self pollinated. Then, pollen tube growth was studied through fluorescent microscopy. Fruit set was also determined. To study pollen tube growth rate, a number of four branches of any one tree were bagged in stage D. Flowers were hand pollinated with their own pollen, using a camel brush. Percentages of initial vs. final fruit set were determined 15, 30, 45and 60 days past pollination, respectively. In addition, one branch was left for open pollination to be compared with self pollinated ones. Results indicated that genotype number 23 was self-compatible by a fruit set of 18.23%. On the other hand, cross-pollination increased fruit set of self-compatible genotypes.For a microscopic study, flowers were harvested at 24, 72 and 120 hr following hand pollination. Results of a two year (2009 and 2010) study showed that 24 and 72 hr were not enough for pollen tube to reach the base of style, while a 120 hr duration was a suitable time. At 120 hr following pollination in 2010, 39.47% of the genotypes were self-incompatible, 23.68% were doubtful, 26.32% were self-compatible and 10.53% recognized as highly self-compatible. Pollen tube growth was also studied following a cross pollination of the 38 genotypes using pollen of cultivar Sahand. Flower samples were harvested at 120 hr after hand pollination. Results indicated that two genotypes were cross-incompatible, four doubtful, 10 were cross-compatible while 22 genotypes recognized as highly cross-compatible. Results of microscopic observations were in the same line with fruit set measurements in both cases of self and cross-pollination. Therefore, pollen tube growth observation through fluorescent microscopy proved to be a useful and practical method to discriminate between self, and cross-compatible genotypes.