نقدي بر تصوير هنري از ديدگاه بلاغت سنتي

A criticism of artistic image from the traditional eloquence point of view

اين مقاله در پي آن است كه مفهوم تصوير را از منظر ناقدان قديم مورد بررسي قرار دهد و نشان دهد كه چگونه بلاغت قديم در چارچوب درك جزيي از مفهوم تصوير و تمركز بر جانب شكل، بدون پرداختن جدي به محتوا در نتيجه عواملي چند متوقف ماند. هر چند در اين راستا عبدالقاهر جرجاني سرآمد قدماست و تلاش‌هايي گسترده‌تر داشت. اما پس از وي، دانش بلاغت تحولي شايسته نيافت. افزون بر اين در اين مقاله تلاش بر آن است كه نشان داده شود چرا بلاغت قديم نتوانست خود را از جزيي نگري در تصوير رها كند و وارد عرصه نگاه ساختاري به تصوير شود. آنجا كه چگونگي ارتباط تصاوير بلاغي جزيي با هم در تصوير كلي ساختار و چگونگي ارتباط اين تصوير كلي با آنها و همچنين كيفيت ارتباط محتوا با اين تصاوير، مورد كنكاش قرار مي‌گيرد. هرچند عبد القاهر تلاش‌هايي ابتدايي در اين زمينه داشت كه نسبت به زمان خود بسيار پيشروتر بود، اما پس از وي، چنين مباحثي دنبال نگرديد. حتي برخي از بلاغيان نظرات او را محدودتر كردند و از ارزش آن كاستند. روش تحقيق در اين پژوهش، بررسي ديدگاه‌هاي بلاغيان برجسته در عرصه بلاغت سنتي است. تا از اين رهگذر خط مشي بلاغت سنتي آشكار گردد. ضرورت اين پژوهش در آن است كه كمبودهاي بلاغت سنتي را نمايان مي‌سازد و در پي آن مشخص مي‌گردد كه در پژوهش‌هاي كاربردي تكيه بر بلاغت سنتي كفايت نمي‌كند. و بايد افزون بر آن از نظريات جديد در عرصه بلاغت نيز بهره گرفت.

This article aim to investigate image concept from the traditional rethoric point of view and shows how traditional rethoric stopped because of negligible understanding of image notion and focus on shape, without seriously dealing with contents. Although in this respect, Molla Abdolghaher Jorjani is superior to others and has vast attempts, but after him there was no suitable evolution in rethoric . Furthermore, this article tries to show why traditional rethoric failed in releasing itself from details in image and didn’t gain structured view to image where manner of relation of content relationship with these images has been scrutinized. Although Abdolghaher had attempts in this field, which is pioneer of his time, but after him these issues were not followed, even some eloquence experts, narrowed his opinions and decreased their values. The method of this research is investigation of prominent rethoric point of view in traditional eloquence to present a policy of traditional eloquence. Necessity of this research is that it highlights defects and shortages of traditional rethoric and reveals that applied researches based on traditional rethoric are not enough and we must use new theories in rethoric beside them.