نگاه نوستالژيك خاقاني و بحتري به ايوان مداين

Khaghani and Bohtori’s nostalgic view to the Ivan Madaen

نوستالژي (nostaligia) واژه اي فرانسوي است كه از دو سازه يوناني(nostos = بازگشت) و (alogos = درد و رنج) تركيب شده. معني لغوي آن «بازگشت درد و رنج» است. در اصطلاح، نوستالژي خلاصه يك حس دروني تلخ و شيرين نسبت به اشخاص، وطن و زادگاه (رويكرد گذشته گرا) و يا آرمان شهر، موقعيت‌هاي گذشته و آرزوهاي نهفته دروني (رويكرد آينده گرا) است. اين احساس از لحاظ روانشناسي نتيجه يادآوري ذهني يا آرمان پنداري است. نوستالژي، ناخودآگاه در درون فرد بروز پيدا مي‌كند و از حوزه اختيار فرد خارج است. از آن جايي‌كه ادبيات تجلّي گاه عواطف و احساسات پاك انساني است اين حسِ ناخوداگاه در برخي از متون ادبي ما به دلايلي جلوه‌اي ويژه دارد. نوستالژي در آثار ادبي از راه مولفه هاي زباني و بياني به ظهور مي‌رسد و نقد روانشناختي در حوزه ادبيات، بررسي اين حس را در آثار شاعران و نويسندگان را بر عهده دارد. ايوان مداين، كاخ باشكوه و مجلّل دوره ساسانيان با گذشت روزگار به ويرانه‌اي بدل شده است كه در پيدايش حس نوستالژيكي بُحتري (شاعر عرب قرن سوم) و خاقاني (شاعر پارسي قرن ششم) به هنگام ديدار از اين كاخ، موثر افتاده است. هر دو شاعر تازي و پارسي، ناخودآگاه پس از ديدن مانده‌هاي اين كاخ با نگاه پندآموز و عبرت انگيز برآمده از حس نوستالژيك، به ياد دوران باشكوه كاخ و پادشاهان و افراد آن، افسوس خورده اند و با يادآوري روزگار زرين و خوش گذشته، نسبت به احساس تنهايي كنوني، آه كشيده اند و در اين احساس رواني به نوعي نسبت به دوران حال و گردش روزگار معترض شده اند. واژه، تصوير، رنگ، تلميحات و اشارات ملّي مذهبي، سخنان بديهي در معناي ضمني و نوع جملات به كار گرفته شده در اغراض ثانويه از مهمترين مولفه هاي زباني برآمده از اين حس فردي ناخودآگاه در قصايد ايوان مداين (بُحتري و خاقاني) است؛ كه در اين مقاله تحليل و بررسي مي‌شوند.

Nostalgia is a Summary of bitter and sweet inner sense to individuals, past, occasions, hometown or country, utopia and hidden inner wishes. in psychological view, this sense is a result of mental remen berance or idealism, and for several reason such as to be far away from hometown, immigration, failure in personal life, mourning of the friendsʹ loss, loss of golden situation, listening to music, gazing remnants and past generation works, aging and physical decline, occur in the inner sight of individual that is out of authority of individual. Since literature is manifestation of humanʹs pure emotions and feelings, this unconscious sense has special sight in literary text and undoubtedly it is more clear in some literary text for special reasons. For instance we can point the samples such as: Ivan madaen, majestic and Luxurious place of Sasanid period which became wreckage over time that was effective in nostalgia sense in Bohtori (Arabic poet of Third century) and Khaghni (Persian poet of sixth century). Both Arab and Persian poet after gazing remnants of this palace with exemplary view from nostalgia sense, they felt sorry about glorious period of palace and its lords; they sighed to present loneliness with mental remembrance about past generation and past golden occasions and they protested to the present while the time is going on. So, this article is to clear and bold itʹs nostalgic components. Besides how much both mentioned poets could reflect it in there poems. Word, image, color, allegorical and national-religious hints, allusion with implicit meaning, the type of used sentences in second goals are most important lingual components that come from this unconscious sense in Bohtori and Khaghaniʹs odes that have been analyzed in this Article.